کسی پاسخگوی آشفته بازار صنعت مرغ کشور نیست

با توجه به افزایش 100 درصدی قیمت جوجه یکروزه و تاثیر مستقیم آن به هزینه تمام شده تولید، در صورت نبود کنترل بر بازار این نهاده، تولید مرغ در آستانه نوروز زیان‌ده می‌شود.
تنظیم بازار مواد پروتئینی در کشور همچون سایر محصولات بخش کشاورزی در سال‌های گذشته با مشکلات عدیده‌ای مواجه بوده است. پیش از این مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت با این توجیه که تولید مرغ کشور به اندازه کافی نیست و برای مقابله با افزایش قیمت مرغ باید متوسل به واردات شد، سیل مرغ‌های منجمد ترکیه‌ای را به بازار ایران سرازیر می‌کردند.
با جدا شدن شرکت پشتیبانی امور دام از وزارت جهاد کشاورزی، دیگر مرغ مازاد تولید کشور در ماه‌های کم مصرف جمع‌آوری نمی‌شد و به تبع آن در اوج مصرف –یعنی در ایام نوروز و مناسبت‌هایی نظیر رمضان و محرم- این مرغ‌های منجمد وارداتی بودند که بازار گوشت سفید ایران را تنظیم می‌کردند. در نهایت هر روز فریاد شکایت تولیدکنندگان مرغ به آسمان بلند بود. یک روز به‌دلیل افزایش قیمت نهاده‌های مورد نیاز صنعت طیور و روز دیگر به‌دلیل واردات مرغ‌های منجمد به بازار در راستای تعدیل آن. صنعتی که تا پیش از اعمال سیاست‌های وارداتی دولت نهم و دهم از طریق نوسانات قیمتی در طول سال سود متعادلی نصیبش می‌شد، به یکباره به مجموعه‌ای زیان‌ده تبدیل شد چرا که با اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها دیگر سوخت ارزان هم در اختیار این مجموعه قرار نمی‌گرفت. هزینه تولید در ایران افزایش‌یافته بود و تولید داخلی دیگر توان رقابت با محصولات خارجی را نداشت. اما تعطیلی صنعت طیور به عنوان یکی از بزرگ‌ترین صنایع کشور که در دهه‌های گذشته سرمایه‌گذاری زیادی روی آن انجام شده است، به صلاح کشور نیست. بنابراین نمی‌توان نسبت به برباد رفتن سرمایه‌گذاری انجام شده در این بخش بی‌تفاوت بود.
خلف وعده اتحادیه تولیدکنندگان جوجه یکروزه
امسال نیز زمزمه‌های ورود مرغ منجمد ترکیه‌ای برای تنظیم بازار شب عید به گوش می‌رسید که این خبر قویا از سوی وزارت جهاد کشاورزی رد شد. ولی بحران دیگری به جای واردات، گریبان‌گیر تولیدکنندگان شد. این بار افزایش 100 درصدی قیمت جوجه یکروزه زمینه نگرانی تولیدکنندگان را فراهم کرده است. جوجه یکروزه به عنوان یکی از مهم‌ترین نهاده‌های مورد استفاده در صنعت مرغ گوشتی، 12‌درصد قیمت تمام شده تولید مرغ را به خود اختصاص می‌دهد. به طور حتم افزایش ناگهانی قیمت این نهاده شوکی بزرگی به تولیدکنندگان کشور وارد می‌کند.
مدیر عامل اتحادیه مرغداران گوشتی بهای فعلی جوجه یکروزه را غیر‌منطقی دانسته و می‌گوید: انجمن جوجه یکروزه، قیمت این نهاده را برای بهمن ماه حدود یک هزار و 500 ریال اعلام کرده بود. اما متاسفانه امروز قیمت جوجه یکروزه به دو هزار تومان رسیده است.
همایون دارابی در پاسخ به این سئوال که افزایش قیمت جوجه یکروزه چه تاثیری بر قیمت مرغ در بازار شب عید خواهد داشت، بیان می‌کند: امسال وضعیت ذخایر خوب بوده و اگر تولید کاهش پیدا کند، با استفاده از ذخایر موجود، بازار متعادل می‌شود. بنابراین تولیدی که از جوجه گران وارد بازار می‌شود نمی‌تواند افزایش قیمت داشته و هزینه‌های تولیدکننده را بپوشاند.
وی با اشاره به اینکه به تولیدکنندگان مرغ توصیه شده برنامه جوجه‌ریزی واحدهای خود را کنترل کنند، تصریح می‌کند: باید برای جوجه‌ریزی به شکلی برنامه‌ریزی شود که تقاضای جوجه یکروزه کنترل و قیمت‌این نهاده، روندی صعودی طی نکند.
وی درباره تاثیر افزایش قیمت جوجه یکروزه بر تولید مرغ گوشتی، اظهار می‌کند: با گران شدن قیمت جوجه یکروزه، تولیدکنندگان دیگر قادر نخواهند بود مرغ استانداردی که توسط شرکت پشتیبانی امور دام خریداری شده و قابلیت صادراتی دارد، تولید کنند.
دارابی ادامه می‌دهد: مرغ صادراتی یک کیلو و 800 گرم وزن داشته و با گران شدن قیمت جوجه یکروزه، برای مقرون به صرفه شدن تولید، مرغداران مجبورند مرغ سه کیلوگرمی تولید کنند.
وی اضافه می‌کند: افزایش وزن مرغ طول دوره پرورش را افزایش داده و نیاز به مصرف سایر نهاده‌ها نظیر «دان» افزایش می‌یابد. این مساله به ضرر اقتصاد ملی است.
مدیر عامل اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی در پاسخ به این سئوال که درباره سرنوشت جوجه‌های یکروزه تولید شده پس از کاهش حجم جوجه‌ریزی، خاطرنشان می‌کند: روند تولید جوجه یکروزه خطی است. سالانه 90 میلیون قطعه در سال جوجه یکروزه تولید می‌شود. افزایش تقاضا در نزدیکی ایام نوروز به‌دلیل فعال شدن آن دسته از مرغداری‌هایی است که مزرعه خود را فقط در نزدیکی ایام نوروز فعال می‌کنند.
وی ادامه می‌دهد: با کاهش جوجه‌ریزی در واحدهای مرغداری، جوجه‌های مازاد به وسیله مزارعی که در نزدیک نوروز فعال شده‌اند، جذب خواهد شد.
افزایش سه برابری قیمت جوجه یکروزه طی یک سال
اگرچه دستورالعمل کاهش میزان جوجه‌ریزی بوسیله اتحادیه سراسری مرغداران به تولیدکنندگان ابلاغ شده است، اما هنوز تولیدکنندگان مرغ نسبت به روندی افزایشی قیمت جوجه یکروزه نگران هستند.
رئیس اتحادیه پرورش‌دهندگان مرغ گوشتی کشور می‌گوید: قیمت جوجه یکروزه به ۱۸۰۰ تا ۲۲۰۰ تومان رسیده و این مساله نگرانی تولیدکنندگان مرغ را بیشتر کرده است.
محمد یوسفی تقاضای بیش از اندازه برای جوجه‌ریزی را عامل افزایش 100 درصدی قیمت مرغ دانسته و تاکید می‌کنند: در حالی‌که خرید مرغ توسط دولت کیلویی 6 هزار و 500 تومان است با افزایش قیمت جوجه، قیمت تمام شده تولید نیز بالا می‌رود و تولیدکنندگان متضرر می‌شوند.
وی قیمت جوجه یکروزه در مدت مشابه سال گذشته را 700 تا 800 تومان اعلام می‌کند.
مدیرعامل اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی ادامه می‌دهد: اگر قیمت مرغ کیلویی هفت هزار و 500 تا هفت هزار و 800 تومان باشد، حاشیه سودی برای تولیدکنندگان مرغ خواهد داشت. در غیر‌این صورت متضرر می‌شویم.
تلاش وزارت جهاد کشاورزی برای کاهش قیمت جوجه یکروزه
فعالان صنعت طیور تنها راهکار جبران زیان‌دهی این صنعت را افزایش قیمت مرغ اعلام می‌کنند. اما از آنجا که وضعیت ذخایر در سال جاری مطلوب است، افزایش تقاضای بازار با آزادسازی این ذخایر جبران می‌شود و به طور حتم قیمت در ایام نوروز افزایش نخواهد یافت. در چنین شرایطی تولیدکننده متضرر می‌شود و از آنجا که سریال ضرر و زیان در صنعت طیور بیش از حد تکراری است، بخشی از تولیدکننگان خرد از چرخه تولید حذف شده و ایران یک گام از مرز خودکفایی در تامین گوشت سفید مورد نیاز جامعه فاصله می‌گیرد. خودکفایی که برای دستیابی به آن، بخش عظیمی از درآمدهای نفتی صرف شده و به باد رفتن آن بر خلاف مصالح و منافع ملی است.
معاون تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی درباره افزایش قیمت جوجه یکروزه و تمهیدات وزارت جهاد کشاورزی در این باره، می‌گوید: رایزنی‌هایی با سندیکای تولیدکنندگان جوجه یکروزه انجام شده است. وی ادامه می‌دهد: اقداماتی پیرامون موضوع تنظیم قیمت جوجه یکروزه انجام شده و به‌زودی کنترلی در بازار انجام خواهد شد.
دلالان قیمت جوجه یکروزه را زیاد کردند
افزایش تقاضا برای یک کالا به طور حتم زمینه صعود قیمت آن را فراهم می‌کند. بهای جوجه یکروزه هم از این قاعده کلی مستثنی نیست. اما دست‌اندرکاران انجمن جوجه یکروزه، حضور دلالان در بازار جوجه یکروزه را عامل موثری برای رشد ناگهانی قیمت آن اعلام می‌کنند.
عضو هیأت مدیره انجمن جوجه یک‌روزه با اشاره به افزایش تقاضا برای جوجه یکروزه، بیان می‌کند: این افزایش تقاضا، منجر به رشد قیمت جوجه از نرخ مصوب یک‌هزار و 508 تومانی شده است.
امیر میران آملی مرغدارها را هم در این افزایش قیمت جوجه مقصر دانسته و می‌گوید: تولیدکنندگان مرغ تمام خرید خود برای شب عید را به روزهای اواخر دی‌ماه و اوایل بهمن‌ماه موکول کرده‌اند، این در حالی است که در هفته‌های گذشته به‌دلیل کمبود تقاضا، جوجه یک‌روزه کمتر از نرخ مصوب به فروش می‌رسید.
وی با اشاره به نقش دفتردارها و واسطه‌ها در بازار جوجه یک‌روزه تصریح می‌کند: درحال‌حاضر گاهی این محصول قبل از اینکه به‌دست مصرف‌کننده برسد، چند بار خرید و فروش شده و دفترداران برای هر قطعه جوجه 100 تومان دریافت می‌کنند.
عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان جوجه یکروزه در پاسخ به نقش نظارتی انجمن در کنترل بازار این محصول، تصریح می‌کند: انجمن زمانی می‌تواند وارد عمل شود که شکایتی دراین‌باره دریافت کرده باشد، اما از آنجا که مصرف‌کننده و تولیدکننده بدون اعتراض در حال خرید و فروش هستند، دلیلی برای ورود به این مساله وجود ندارد.
وی یادآور می‌شود: برای رفع ریشه‌ای این مشکل لازم است که تمام تشکل‌های این بخش اعم از گوشتی و تخم‌گذار زیر یک چتر واحد قرار بگیرند و تولید جوجه یک‌روزه مستقیماً وارد مرغداری‌ها شود. با حمایت وزارت جهاد کشاورزی این طرح به‌صورت پایلوت در حال انجام است.
دوره پرورشی مرغ گوشتی دو ماه و نیم به طول می‌انجامد. تولیدکنندگانی که در آستانه نوروز قصد دارند با جوجه‌ریزی نیاز ایام نوروز را تامین کنند با توجه به جهش ایجاد شده در قیمت جوجه یکروزه و خارج شدن تولید مرغ از چرخه اقتصادی در انتظارند تا هرچه زودتر متولیان وزارت جهاد کشاورزی تدبیر خاصی برای کنترل بازار جوجه یکروزه بیندیشند.