رفاه واقعی دام، عدم استفاده از آنتی بیوتیک ها و عدم وجود درماتیت کف پا، تحقق
این موارد باعث شده که از صنعت جوجه گوشتی دانمارک به عنوان نمونه درخشانی از
این صنعت در شمال غربی اروپا یاد شود.
در اروپا و هم چنین در سراسر دنیا، آنتی بیوتیک ها در مقادیر نسبتاً زیاد تجویز می شوند. استفاده از آنتی بیوتیک ها منجر به افزایش مقاومت آن ها می شود و این تنها مشکل صنعت جوجه گوشتی نیست. به عنوان مثال رفاه دام همیشه در خطر جراحات کف پا و بیماری سالمونلا قرار دارد.
به نظر می رسد که کشور دانمارک در صنعت جوجه گوشتی نمونه بارزی از یک صنعت موفق باشد چون توانسته بسیاری از این مشکلات را پشت سر بگذارد. به ویژه آن که بسیاری از کشورهای دیگر می توانند به منظور کاهش مصرف آنتی بیوتیک ها از سیستم کارت زرد برای استفاده نامناسب از این مواد و جداسازی مقوله تجویز و فروش آن ها الگوبرداری کنند. در اولویت قرار دادن موضوع مقاومت آنتی بیوتیک ها در دورانی که دانمارک ریاست اتحادیه اروپا را بر عهده داشت، بر نقش قابل تقدیر این کشور در سلامت صنعت جوجه گوشتی صحه می گذارد.
ده سال تجربه
جاکوب پردرسن که رئیس و طراح سیستم کیفی KIK و هم چنین دامپزشک مسئول بزرگترین کشتارگاه دانمارک است، در این رابطه می گوید: "هدف ما در ده سال آینده این است که خودمان را برای تولید بهترین جوجه های گوشتی جهان آماده کنیم. به علاوه ما به سمتی پیش می رویم که قوانین و دستورالعمل های گسترده وضع شده در بخش مدیریت، کیفیت تغذیه و آب و بستر منجر به کاهش مشکلات کف پا خواهند شوند. و اگر کیفیت کف پا در حد مطلوب نباشد، محدودیت هایی وضع می شود."
یکی از مرغداران دانمارکی در این زمینه می گوید:" من هنوز زمانی را چند سال پیش، استانداردهای کف پا به اجرا درآمد به خاطر دارم. در آن زمان، امتیاز 0 تا 2 به یک صد پا داده شد: امتیاز صفر به پاهای سالم، امتیاز یک به پاهای با ضایعات کم و امتیاز دو به پاهای با مشکلات جدی. امتیاز 80 بیشترین امتیازی بود که مجاز شمرده می شد. پایین آمدن میزان تراکم از 45 کیلوگرم به 40 کیلوگرم در مترمربع در سال 2005، دانمارکی ها را شگفت زده کرد. میزان تراکم پایین تر به همراه اعمال تصمیمات صحیح مدیریتی منجر به ایجاد یک موفقیت عملی و قابل بهره برداری می شود."
سیستم کیفی KIK
قدرت صنعت گوشت طیور دانمارک تا حد زیادی ریشه در گستره قابل مدیریت آن دارد. در دانمارک تنها 190 مزرعه پرورش طیور، 5 تامین کننده خوراک، 2 کشتارگاه و یک کارخانه جوجه کشی فعالیت می کنند. البته حرکت همسوی تمامی این بخش ها بسیار مهم و موثر است. تمامی این بخش ها شرایط خود را با سیستم کیفی KIK وفق داده و آن را پذیرفته اند. سیستم KIK نه تنها قوانین و دستورالعمل هایی پیرامون کیفیت، ایمنی و رفاه دام در تولید گوشت طیور دارد بلکه اقداماتی نیز در ثبت و ادغام داده ها در نظر گرفته است. با آن که سیستم کیفی و کنترلی مختلف و کم و بیش مجزایی در کشورهای اروپای شمالی وجود دارد اما سیستم KIK همه ویژگی ها را یکجا با هم دارد و قادر است داده های گوناگون را به یکدیگر پیوند دهد. پردرسن به عنوان طراح سیستم چنین اظهار می دارد: "در همه بخش ها، همه اطلاعات ثبت می شوند.
در کارخانه جوجه کشی (هچری) تمامی اطلاعات مربوط به مرغ تخمگذار ثبت می شود. مرغدار آمار مرگ و میر، موارد تجویز دارو و دلایل آن ها، میزان مصرف آب و خوراک و هم چنین اطلاعات مربوط به رشد و داده های تجاری را در سیستم فهرست می کند. در کشتارگاه نیز آمار مربوط به کف پای طیور، میزان کشتار و فراوری درج می شود. به علاوه تامین کنندگان طیور، داده هایی پیرامون ترکیب مواد خوراکی در هر تحویل و مقصد آن فراهم می آورند. بدین ترتیب میزان و ترکیب خوراک و علوفه تحویل داده شده به راحتی قابل پیگیری است. به کمک این اطلاعات ما می دانیم که هم اکنون کدام راننده چه خوراکی را در کدام کامیون و در کدام جاده حمل می کند. همه این اطلاعات به صورت آنلاین به روز رسانی می شوند."
پردرسن سخنان خود را چنین ادامه می دهد: " سیستم کیفی KIK معمولاً 60 گزارش مختلف به همراه تمامی ارجاعات متعدد آن در اختیار مرغدار قرار می دهد و او را قادر می سازد تا آمار و نتایج خود را با نتایج میانگین در دانمارک مقایسه کند. در نهایت این سیستم طراحی شده تا به خود صنعت سود برساند. در این سیستم هر مرغدار می تواند هرگونه اطلاعات خاص مانند مشکلات کف پا یا میزان تبدیل خوراک از هر تامین کننده را جستجو کند. تجربه نشان داده که این مسأله منجر به گفتگوی میان مرغدار و تامین کننده خوراک و در نهایت پیشرفت و بهبود شرایط می شود. چنین شفافیتی باعث می شود که هر بخش روی وظایف خاص خود و آن چه که باید انجام دهد و از او انتظار می رود متمرکز شود."
در موارد ضروری می توان از سیستم KIK برای مشخص سازی سریع ارتباطات بالقوه و بالفعل استفاده کرد. بنا به گفته پردرسن "این امکان، پایگاه داده ای را منحصر به فرد می سازد. به عنوان مثال در صورت شیوع بیماری سالمونلا، ما ظرف مدت یک روز اطلاعات کاملی از آن و همه ی کسانی که در تماس بوده اند به دست خواهیم آورد."
نتایج واقعی
دانمارک نمی تواند تنها با اتکا به اطلاعات ثبت شده به تولید سالم گوشت طیور دست یاید. نتایج واقعی در مرغداری ها و توسط تک تک افراد شاغل در آن ها حاصل شده اند. نیلسن در این باره چنین توضیح می دهد:" از ده سال پیش که قوانین سخت گیرانه تری به اجرا درآمد، مرغداری ها و مزارع پرورش طیور رشد کردند و جوان شدند. ما واقعاً تحت فشار و کنترل هستیم و باید یک محصول بی نقص تحویل بازار دهیم." گاهی در بعضی کشورها مردم فکر می کنند که مرغداری در دانمارک کار آسانی است چون در آنجا فشار کمتری بر مزارع پرورش طیور وارد می شود: فشار اقتصادی کمتر، فشار تولیدی کمتر و در نهایت فشار آفات و بیماری های کمتر.
نیلسن به سرعت در این زمینه خاطر نشان می کند: « من جوجه های گوشتی 35 روزه با وزن 2 / 2 کیلوگرم را تحویل کشتارگاه می دهم. ما در یک پنجشنبه بارگیری می کنیم و جوجه های جدید 35 روزه را در دوشنبه پس از آن تحویل می دهیم. بدین ترتیب این چرخه گردشی به 5 / 8 بار در سال می رسد و این تنها ما نیستیم که این کار را انجام می دهیم. شستشو و عملیات پاکسازی سریع و شدید از شیوع بیماری ها جلوگیری می کند. ده سال است که روش کاری ما چنین بوده است. پیش از این ما نیز مشکلات خد را در رابطه با بیماری های سالمونلا و کلی(coli) داشتیم. سیستم KIK به پرورش دهندگان طیور نشان داد که بهداشت تا چه اندازه از اهیمت برخوردار است.
نیلسن در این رابطه چنین می گوید: «راه یابی به سالن های تولید مثل و پرورش برای همگان میسر نیست و تنها افرادی می توانند وارد سالن شوند که دستورالعمل های بهداشتی را رعایت کرده باشند. ما بدون تعویض لباس، شستن دست ها استفاده از دستکش های جدید از سالنی به سالن دیگر نمی رویم.
این اقدامات مانع از انتقال بیماری از بیرون به داخل و از سالنی به سالن دیگر می شود. ویلم و ماریکه دکر که از هلند به دانمارک مهاجرت کرده اند و در این زمینه فعالیت می کنند، رعایت این اقدامات بهداشتی و پیشگیرانه را لازم و ضروری می دانند. آنها به هیچ کس اجازه ورود به سالن های پرورش و تولید مثل را نمی دهند و تنها خودشان و کسانی که لباس صنعتی مخصوص به سالن مورد نظر را پوشیده اند می توانند وارد شوند. ماریکه اظهار می دارد: « حتی دامپزشک نمی تواند وارد سالن شود. او جوجه هایی را که نیاز دارد می گیرد و برای تشریح و کالبد شناسی به خارج از سالن می برد.»
وضعیت بهداشتی بسیار مطلوب و بهینه، شیوع بیماری های گامبورو، برونشیت عفونی NCD را در سطح بسیار پایینی نگه می دارد و به پرورش دهنده طیور دانمارکی اجازه می دهند که جوجه ها را پیش یا پس از ورود به سالن های تولید مثل واکسیناسیون نکند. با آنکه در سایر کشورهای اروپایی، جوجه های چند روز بزرگتر ارزان تر هستند اما در درانمارک، این جوجه ها با قیمت بالاتری به فروش می رسند. این هزینه اضافی تنها کارخانه جوجه کشی دانمارک (DANHATCH) را قادر می سازد تا هرگونه بازگشت سرمایه احتمالی مرغدار یا پرورش دهندی طیور را جبران کند.
در این رابطه ویلم دکر می گوید:« خسارت هرگونه مرگ و میر بالای یک درصد که ناشی از بیماری کلی یا تخم گذاری نادرست باشد بر عهده کارخانه جوجه کشی است. در صورت تلفات، کلیه هزینه های مربوط به ویزیت دامپزشک، آزمایشات، داروها، هزینه های جوجه تغذیه به ما بازگردانده می شود. این موضوع باعث می شود که کارخانه جوجه کشی تمام تلاش خود را بکند تا بهترین جوجه های ممکن را تحویل دهد. »
مدیریت وضعیت کف پا
تحویل جوجه های گوشتی سالم عاری از هرگونه مشکلات کف پا به کشتارگاه به چیزی فراتر از یک پروتکل بهداشتی جدی و سخت گیرانه نیاز دارد. ویلم دکر اعتقاد دارد که « حفظ سلامت پا ممکن است اما لازمه آن یک مدیریت بسیار دقیق است. با استفاده از سیتم KIK می توان چنین مدیریتی را به اجرا درآورد. تمامی جزئیات مربوط به زمان بندی دما، فشار آب، میزان آب موجد در وعده غذایی و نور مشخص و... آزمایش می شوند.
نیلسن که خود یکی از پرورش دهندگان موفق طیور محسوب می شود در توضیح این مساله بیان می دارد: « کیفیت و سلامت کف پا مستلزم خشک نگه داشتن محل بستر است. پیش از هر چیز، ما هرکاری که از دستمان برآید انجام می دهیم تا جوجه ها را به گونه ای تحریک کنیم که فعال باشند. از این رو شرایط تهویه مناسب و نور کافی (20 تا 4 لوکس) را فراهم می آوریم. با پایین نگه داشتن فشار آب و مصرف متعاقب آن در 20 روز اول، کود را خشک نگه می داریم.»
دکر می افزاید: «کود باید سفت و خشک باشد. اگر در نتیجه تغییر وضعیت کود ما با یک بستر مرطوب مواجه شویم، تلاش می کنیم تا با اضافه کردن میزان گندم رژیم غذایی جوجه ها و نه با دارو مشکل سیستم گوارشی آنها را برطرف می کنیم. سپس قسمت های مرطوب برداشته و بستر کاملا خشک می شود. اگرچه این اتفاق اغلب رخ نمی دهد چون طبق قوانین KIK مجراهای سیستم آبخوری هر 5 تا 7 سال عوض می شوند. در نتیجه این مجراها بدون آلودگی و نشتی هستند. فنجان های آبخوری و ارتفاع مناسب نیپل شرایط مطلوب را فراهم می آورند.
استفاده یا عدم استفاده
بسیاری از مردم خارج از دانمارک به جوجه های تا 28 روز آب کمتری می دهند تا از بروز مشکلات کف پا جلوگیری به عمل آید و به رفاه دام خدشه وارد نشود. اما پروفسور براسبل معتقد است که این کار نباید انجام شود و باید جوجه را را از تشنگی،گرسنگی و تغذیه نامناسب رها کرد. سورن استراپ دامپزشک تخصصی طیور باور دارد: « یقینا زمانی که پای منبع آب به میان می آید ما خیلی محتاط و وسواسی عمل می کنیم اما نباید بگذاریم که جوجه ها از تشنگی در رنج باشند.»
بر اساس برنامه تجویز و زمان بندی شده، جوجه ها بدون آن که آب زیادی خورده باشند، به پتانسیل ماکسیم می رسند و خوب رشد می کنند. این در حالی است که اگر در یک گله، چندین پرنده به دلیل افراط در مصرف آب اضافه وزن پیدا کرده باشند، پس از آن به سرعت کاهش وزن پیدا می کنند و خسارت مالی به همراه می آورند.»
در صنعت جوجه گوشتی دانمارک بروز مشکلاتی مانند بیماری های ناشی از اختلالات باکتریایی، یا باکتریکلی (کولای) بیماری ویاکوکسیدیوز (اسهال خونی) نامتعارف و غیر معمول نیست. تفاوت اصلی صنعت جوجه کوشتی دانمارک با دیگر کشورها این است که پرورش دهندگان طیور دانمارکی تمایل چندانی به درمان های دارویی ندارند. در سال 2010 کلینیک دامپزشکی مرکزی دانمارک تنها 338 کیلوگرم ماده فعال در 97 نسخه برای 80 شرکت از 190 شرکت دانمارکی تجویز کرد. این میزان هرساله رو به کاهش است و به حداقل می رسد. به علاوه یک نسخه تنها برای مداوای یک بیماری در گله و در یک سالن جوجه کشی شرکت ارزشمند است. در صورت تخطی از این قوانین شرکت مجبور به پرداخت خسارت سنگینی خواهد بود. استراپ می گوید: « گاهی اوقات من باید واقعا از تمام قوای خود استفاده کنم تا پرورش دهندگان یا مرغدار قانع شود که این اقدام در واقع برای رفاه دام نسبت به مداوا با استفاده از آنتی بیوتیک ها بهتر است. در بسیاری از مرغداری ها، 10 سال است که از هیچ آنتی بیوتیکی استفاده نمی شود. و اگر آنها به طور تصادفی با موردی مواجه شوند که نیاز به استفاده از آنتی بیوتیک باشد، ترجیح می دهند که جوجه بیمار بمیرد. آنها پذیرفته اند که بهره برداری کمتر بهتر از مصرف آنتی بیوتیک است»
بنا بر نظر استراپ، این دامپزشک دانمارکی، فرضیه ها و نظریه های بسیاری پیرامون استفاده یا عدم استفاده از آنتی بیوتیک ها وجود دارد و دلیل آن تا حد زیادی ناشی از کاربرد آن در مداوا و مقابه با بیماری ها است. اگر گله ای بیمار شود، پرورش دهنده طیور در ابتدا باید از یک دامپزشک بخواهد که به مزرعه اش برود. دامپزشک نگاهی می اندازد و سپس چند جوجه را بر می دارد تا تشریح کند و یک آنتی بیوگرام به منظور تشخیص بهترین ماده فعال طرح ریزی نماید. پس از این مرحله پرورش دهنده طیور نسخه ای از آنتی بیوتیک های موجود در داروخانه های محل می گیرد. قسمت تجویز و فروش از یکدیگر جدا می شوند. در صورت بروز مشکلات حاد مداوای یک روز انجام می شود اما این موضوع به ندرت اتفاق می افتد. اغلب پیش از تهیه داروهای تجویز شده مشکلات تقلیل می یابند. زمانی که پرورش دهندگان طیور و مرغداری ها چندین بار این مساله را تجربه می کند به طور طبیعی یاد می گیرند که پیش از تماس با دامپزشک کمی صبر کنند.
پذیرفتن میزان مرگ و میر و کنار آمدن با آن
بنابر تصویب نامه، پرورش دهندگان طیور دانمارک همانند همکاران اروپایی خود در مواجه با بحران مرگ و میر و ماکسیم تراکم گله از یک سو و محدود کردن میزان مرگ و میر با استفاده از دارو و علم پزشکی از وضعیت یکسان برخوردارند. با این حال گرایش به سمت عدم معالج و استفاده از داروهای شیمیایی و پذیرفتن میزان مرگ و میر بالاتر یک گزینه پذیرفته شده است و دولت هیچ مجازاتی برای آن در نظر نگرفته است. معمولا میزان مرگ و میر سه درصد است. در صورت شیوع بیماری کلی در گله، شما باید مرگ میز 5 تا 7 درصدی را بپذیرید. اگر شما بتوانید این موضوع را سندیت ببخشید و تصمیم گرفته باشید از دامپزشک و معالجه پزشکی استفاده نکنید، دولت تسهیلاتی برای شما در نظر خواهد گرفت و بیشینه تراکم گله شما کاهش نخواهد یافت.
این درحالی است که این اقدام با قوانین سخت اروپا همخوانی ندارد. دامپزشک استراپ در ادامه سخنان خود این چنین می گوید: « چنین اقدامی در رابطه با مرگ آسان منجر به افزایش میزان مرگ و میر می شود. اگر شما پرندگان مبتلا مثلا به مشکلات استخوانی را در مراحل اولیه بکشید دولت این میزان افزایش درصد مرگ و میر را به دلیل رفاه دام انسان می پذیرد. بدین ترتیب باقی فرایند مدیریت عملیاتی به ترتیب خود باقی خواهد ماند.»
استفاده از تخصص دانمارکی ها
تجربه دانمارکی ها در زمینه استفاده اندک از آنتی بیوتیک ها، رویکرد آن ها در کاهش جراحات کف پا با اعمال اقدامات مدیریتی و افزایش وضعیت بهداشتی یقینا می تواند منبع الهام و الگوی خوبی برای صنعت گوشت طیور سایر کشورها باشد. مسوولان و پرورش دهندگان طیور در دانمارک هردو بر این باورند که وضعیت جغرافیایی در این زمینه به نفع آنها است. به علاوه آنها می توانند به خاطر ده سال کسب علم و تجربه اندوزی در اجرای تاکتیک ها و سیستم های مختلف به خود ببالند. سیستم کیفی KIK نقطه عطف تمامی این سیستم ها و تاکتیک ها است. پردرسن که خود دامپزشک است و این سیستم کیفی را طراحی کرده می گوید: « بدون سیستم KIK و کارکرد آن در تمامی بخش های صنعت، ما نمی توانستیم در جایگاهی قرار گیریم که امروز روی آن ایستاده ایم.»
مدینه ی فاضله نه!
اگر وضعیت کف پای طیور مناسب باشد، ممکن است دانمارک بتواند در رابطه با فراهم آوردن رفاه دام بهتر به خود ببالد اما در رابطه با مسایلی مانند منبع ذخیره آب یا بالا بودن میزان مرگ و میر ناشی از عدم استفاده از آنتی بیوتیک ها، دانمارک را نمی توان یک مدینه فاضله در نظر گرفت. علی رغم گذشت یک دهه استفاده محتاطانه از آنتی بیوتیک ها، باکتری پایدار ESBL همچنان در سطح کشور وجود دارد. کشف خاستگاه و راه حل دقیق این مشکل برای صنعت طیور دانمارک همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد. در هر صورت با توجه به استفاده حداقلی از آنتی بیوتیک ها در این کشور، کاهش استفاده از آن کمکی به حل این مشکل نخواهد کر.
در اروپا و هم چنین در سراسر دنیا، آنتی بیوتیک ها در مقادیر نسبتاً زیاد تجویز می شوند. استفاده از آنتی بیوتیک ها منجر به افزایش مقاومت آن ها می شود و این تنها مشکل صنعت جوجه گوشتی نیست. به عنوان مثال رفاه دام همیشه در خطر جراحات کف پا و بیماری سالمونلا قرار دارد.
به نظر می رسد که کشور دانمارک در صنعت جوجه گوشتی نمونه بارزی از یک صنعت موفق باشد چون توانسته بسیاری از این مشکلات را پشت سر بگذارد. به ویژه آن که بسیاری از کشورهای دیگر می توانند به منظور کاهش مصرف آنتی بیوتیک ها از سیستم کارت زرد برای استفاده نامناسب از این مواد و جداسازی مقوله تجویز و فروش آن ها الگوبرداری کنند. در اولویت قرار دادن موضوع مقاومت آنتی بیوتیک ها در دورانی که دانمارک ریاست اتحادیه اروپا را بر عهده داشت، بر نقش قابل تقدیر این کشور در سلامت صنعت جوجه گوشتی صحه می گذارد.
ده سال تجربه
جاکوب پردرسن که رئیس و طراح سیستم کیفی KIK و هم چنین دامپزشک مسئول بزرگترین کشتارگاه دانمارک است، در این رابطه می گوید: "هدف ما در ده سال آینده این است که خودمان را برای تولید بهترین جوجه های گوشتی جهان آماده کنیم. به علاوه ما به سمتی پیش می رویم که قوانین و دستورالعمل های گسترده وضع شده در بخش مدیریت، کیفیت تغذیه و آب و بستر منجر به کاهش مشکلات کف پا خواهند شوند. و اگر کیفیت کف پا در حد مطلوب نباشد، محدودیت هایی وضع می شود."
یکی از مرغداران دانمارکی در این زمینه می گوید:" من هنوز زمانی را چند سال پیش، استانداردهای کف پا به اجرا درآمد به خاطر دارم. در آن زمان، امتیاز 0 تا 2 به یک صد پا داده شد: امتیاز صفر به پاهای سالم، امتیاز یک به پاهای با ضایعات کم و امتیاز دو به پاهای با مشکلات جدی. امتیاز 80 بیشترین امتیازی بود که مجاز شمرده می شد. پایین آمدن میزان تراکم از 45 کیلوگرم به 40 کیلوگرم در مترمربع در سال 2005، دانمارکی ها را شگفت زده کرد. میزان تراکم پایین تر به همراه اعمال تصمیمات صحیح مدیریتی منجر به ایجاد یک موفقیت عملی و قابل بهره برداری می شود."
سیستم کیفی KIK
قدرت صنعت گوشت طیور دانمارک تا حد زیادی ریشه در گستره قابل مدیریت آن دارد. در دانمارک تنها 190 مزرعه پرورش طیور، 5 تامین کننده خوراک، 2 کشتارگاه و یک کارخانه جوجه کشی فعالیت می کنند. البته حرکت همسوی تمامی این بخش ها بسیار مهم و موثر است. تمامی این بخش ها شرایط خود را با سیستم کیفی KIK وفق داده و آن را پذیرفته اند. سیستم KIK نه تنها قوانین و دستورالعمل هایی پیرامون کیفیت، ایمنی و رفاه دام در تولید گوشت طیور دارد بلکه اقداماتی نیز در ثبت و ادغام داده ها در نظر گرفته است. با آن که سیستم کیفی و کنترلی مختلف و کم و بیش مجزایی در کشورهای اروپای شمالی وجود دارد اما سیستم KIK همه ویژگی ها را یکجا با هم دارد و قادر است داده های گوناگون را به یکدیگر پیوند دهد. پردرسن به عنوان طراح سیستم چنین اظهار می دارد: "در همه بخش ها، همه اطلاعات ثبت می شوند.
در کارخانه جوجه کشی (هچری) تمامی اطلاعات مربوط به مرغ تخمگذار ثبت می شود. مرغدار آمار مرگ و میر، موارد تجویز دارو و دلایل آن ها، میزان مصرف آب و خوراک و هم چنین اطلاعات مربوط به رشد و داده های تجاری را در سیستم فهرست می کند. در کشتارگاه نیز آمار مربوط به کف پای طیور، میزان کشتار و فراوری درج می شود. به علاوه تامین کنندگان طیور، داده هایی پیرامون ترکیب مواد خوراکی در هر تحویل و مقصد آن فراهم می آورند. بدین ترتیب میزان و ترکیب خوراک و علوفه تحویل داده شده به راحتی قابل پیگیری است. به کمک این اطلاعات ما می دانیم که هم اکنون کدام راننده چه خوراکی را در کدام کامیون و در کدام جاده حمل می کند. همه این اطلاعات به صورت آنلاین به روز رسانی می شوند."
پردرسن سخنان خود را چنین ادامه می دهد: " سیستم کیفی KIK معمولاً 60 گزارش مختلف به همراه تمامی ارجاعات متعدد آن در اختیار مرغدار قرار می دهد و او را قادر می سازد تا آمار و نتایج خود را با نتایج میانگین در دانمارک مقایسه کند. در نهایت این سیستم طراحی شده تا به خود صنعت سود برساند. در این سیستم هر مرغدار می تواند هرگونه اطلاعات خاص مانند مشکلات کف پا یا میزان تبدیل خوراک از هر تامین کننده را جستجو کند. تجربه نشان داده که این مسأله منجر به گفتگوی میان مرغدار و تامین کننده خوراک و در نهایت پیشرفت و بهبود شرایط می شود. چنین شفافیتی باعث می شود که هر بخش روی وظایف خاص خود و آن چه که باید انجام دهد و از او انتظار می رود متمرکز شود."
در موارد ضروری می توان از سیستم KIK برای مشخص سازی سریع ارتباطات بالقوه و بالفعل استفاده کرد. بنا به گفته پردرسن "این امکان، پایگاه داده ای را منحصر به فرد می سازد. به عنوان مثال در صورت شیوع بیماری سالمونلا، ما ظرف مدت یک روز اطلاعات کاملی از آن و همه ی کسانی که در تماس بوده اند به دست خواهیم آورد."
نتایج واقعی
دانمارک نمی تواند تنها با اتکا به اطلاعات ثبت شده به تولید سالم گوشت طیور دست یاید. نتایج واقعی در مرغداری ها و توسط تک تک افراد شاغل در آن ها حاصل شده اند. نیلسن در این باره چنین توضیح می دهد:" از ده سال پیش که قوانین سخت گیرانه تری به اجرا درآمد، مرغداری ها و مزارع پرورش طیور رشد کردند و جوان شدند. ما واقعاً تحت فشار و کنترل هستیم و باید یک محصول بی نقص تحویل بازار دهیم." گاهی در بعضی کشورها مردم فکر می کنند که مرغداری در دانمارک کار آسانی است چون در آنجا فشار کمتری بر مزارع پرورش طیور وارد می شود: فشار اقتصادی کمتر، فشار تولیدی کمتر و در نهایت فشار آفات و بیماری های کمتر.
نیلسن به سرعت در این زمینه خاطر نشان می کند: « من جوجه های گوشتی 35 روزه با وزن 2 / 2 کیلوگرم را تحویل کشتارگاه می دهم. ما در یک پنجشنبه بارگیری می کنیم و جوجه های جدید 35 روزه را در دوشنبه پس از آن تحویل می دهیم. بدین ترتیب این چرخه گردشی به 5 / 8 بار در سال می رسد و این تنها ما نیستیم که این کار را انجام می دهیم. شستشو و عملیات پاکسازی سریع و شدید از شیوع بیماری ها جلوگیری می کند. ده سال است که روش کاری ما چنین بوده است. پیش از این ما نیز مشکلات خد را در رابطه با بیماری های سالمونلا و کلی(coli) داشتیم. سیستم KIK به پرورش دهندگان طیور نشان داد که بهداشت تا چه اندازه از اهیمت برخوردار است.
نیلسن در این رابطه چنین می گوید: «راه یابی به سالن های تولید مثل و پرورش برای همگان میسر نیست و تنها افرادی می توانند وارد سالن شوند که دستورالعمل های بهداشتی را رعایت کرده باشند. ما بدون تعویض لباس، شستن دست ها استفاده از دستکش های جدید از سالنی به سالن دیگر نمی رویم.
این اقدامات مانع از انتقال بیماری از بیرون به داخل و از سالنی به سالن دیگر می شود. ویلم و ماریکه دکر که از هلند به دانمارک مهاجرت کرده اند و در این زمینه فعالیت می کنند، رعایت این اقدامات بهداشتی و پیشگیرانه را لازم و ضروری می دانند. آنها به هیچ کس اجازه ورود به سالن های پرورش و تولید مثل را نمی دهند و تنها خودشان و کسانی که لباس صنعتی مخصوص به سالن مورد نظر را پوشیده اند می توانند وارد شوند. ماریکه اظهار می دارد: « حتی دامپزشک نمی تواند وارد سالن شود. او جوجه هایی را که نیاز دارد می گیرد و برای تشریح و کالبد شناسی به خارج از سالن می برد.»
وضعیت بهداشتی بسیار مطلوب و بهینه، شیوع بیماری های گامبورو، برونشیت عفونی NCD را در سطح بسیار پایینی نگه می دارد و به پرورش دهنده طیور دانمارکی اجازه می دهند که جوجه ها را پیش یا پس از ورود به سالن های تولید مثل واکسیناسیون نکند. با آنکه در سایر کشورهای اروپایی، جوجه های چند روز بزرگتر ارزان تر هستند اما در درانمارک، این جوجه ها با قیمت بالاتری به فروش می رسند. این هزینه اضافی تنها کارخانه جوجه کشی دانمارک (DANHATCH) را قادر می سازد تا هرگونه بازگشت سرمایه احتمالی مرغدار یا پرورش دهندی طیور را جبران کند.
در این رابطه ویلم دکر می گوید:« خسارت هرگونه مرگ و میر بالای یک درصد که ناشی از بیماری کلی یا تخم گذاری نادرست باشد بر عهده کارخانه جوجه کشی است. در صورت تلفات، کلیه هزینه های مربوط به ویزیت دامپزشک، آزمایشات، داروها، هزینه های جوجه تغذیه به ما بازگردانده می شود. این موضوع باعث می شود که کارخانه جوجه کشی تمام تلاش خود را بکند تا بهترین جوجه های ممکن را تحویل دهد. »
مدیریت وضعیت کف پا
تحویل جوجه های گوشتی سالم عاری از هرگونه مشکلات کف پا به کشتارگاه به چیزی فراتر از یک پروتکل بهداشتی جدی و سخت گیرانه نیاز دارد. ویلم دکر اعتقاد دارد که « حفظ سلامت پا ممکن است اما لازمه آن یک مدیریت بسیار دقیق است. با استفاده از سیتم KIK می توان چنین مدیریتی را به اجرا درآورد. تمامی جزئیات مربوط به زمان بندی دما، فشار آب، میزان آب موجد در وعده غذایی و نور مشخص و... آزمایش می شوند.
نیلسن که خود یکی از پرورش دهندگان موفق طیور محسوب می شود در توضیح این مساله بیان می دارد: « کیفیت و سلامت کف پا مستلزم خشک نگه داشتن محل بستر است. پیش از هر چیز، ما هرکاری که از دستمان برآید انجام می دهیم تا جوجه ها را به گونه ای تحریک کنیم که فعال باشند. از این رو شرایط تهویه مناسب و نور کافی (20 تا 4 لوکس) را فراهم می آوریم. با پایین نگه داشتن فشار آب و مصرف متعاقب آن در 20 روز اول، کود را خشک نگه می داریم.»
دکر می افزاید: «کود باید سفت و خشک باشد. اگر در نتیجه تغییر وضعیت کود ما با یک بستر مرطوب مواجه شویم، تلاش می کنیم تا با اضافه کردن میزان گندم رژیم غذایی جوجه ها و نه با دارو مشکل سیستم گوارشی آنها را برطرف می کنیم. سپس قسمت های مرطوب برداشته و بستر کاملا خشک می شود. اگرچه این اتفاق اغلب رخ نمی دهد چون طبق قوانین KIK مجراهای سیستم آبخوری هر 5 تا 7 سال عوض می شوند. در نتیجه این مجراها بدون آلودگی و نشتی هستند. فنجان های آبخوری و ارتفاع مناسب نیپل شرایط مطلوب را فراهم می آورند.
استفاده یا عدم استفاده
بسیاری از مردم خارج از دانمارک به جوجه های تا 28 روز آب کمتری می دهند تا از بروز مشکلات کف پا جلوگیری به عمل آید و به رفاه دام خدشه وارد نشود. اما پروفسور براسبل معتقد است که این کار نباید انجام شود و باید جوجه را را از تشنگی،گرسنگی و تغذیه نامناسب رها کرد. سورن استراپ دامپزشک تخصصی طیور باور دارد: « یقینا زمانی که پای منبع آب به میان می آید ما خیلی محتاط و وسواسی عمل می کنیم اما نباید بگذاریم که جوجه ها از تشنگی در رنج باشند.»
بر اساس برنامه تجویز و زمان بندی شده، جوجه ها بدون آن که آب زیادی خورده باشند، به پتانسیل ماکسیم می رسند و خوب رشد می کنند. این در حالی است که اگر در یک گله، چندین پرنده به دلیل افراط در مصرف آب اضافه وزن پیدا کرده باشند، پس از آن به سرعت کاهش وزن پیدا می کنند و خسارت مالی به همراه می آورند.»
در صنعت جوجه گوشتی دانمارک بروز مشکلاتی مانند بیماری های ناشی از اختلالات باکتریایی، یا باکتریکلی (کولای) بیماری ویاکوکسیدیوز (اسهال خونی) نامتعارف و غیر معمول نیست. تفاوت اصلی صنعت جوجه کوشتی دانمارک با دیگر کشورها این است که پرورش دهندگان طیور دانمارکی تمایل چندانی به درمان های دارویی ندارند. در سال 2010 کلینیک دامپزشکی مرکزی دانمارک تنها 338 کیلوگرم ماده فعال در 97 نسخه برای 80 شرکت از 190 شرکت دانمارکی تجویز کرد. این میزان هرساله رو به کاهش است و به حداقل می رسد. به علاوه یک نسخه تنها برای مداوای یک بیماری در گله و در یک سالن جوجه کشی شرکت ارزشمند است. در صورت تخطی از این قوانین شرکت مجبور به پرداخت خسارت سنگینی خواهد بود. استراپ می گوید: « گاهی اوقات من باید واقعا از تمام قوای خود استفاده کنم تا پرورش دهندگان یا مرغدار قانع شود که این اقدام در واقع برای رفاه دام نسبت به مداوا با استفاده از آنتی بیوتیک ها بهتر است. در بسیاری از مرغداری ها، 10 سال است که از هیچ آنتی بیوتیکی استفاده نمی شود. و اگر آنها به طور تصادفی با موردی مواجه شوند که نیاز به استفاده از آنتی بیوتیک باشد، ترجیح می دهند که جوجه بیمار بمیرد. آنها پذیرفته اند که بهره برداری کمتر بهتر از مصرف آنتی بیوتیک است»
بنا بر نظر استراپ، این دامپزشک دانمارکی، فرضیه ها و نظریه های بسیاری پیرامون استفاده یا عدم استفاده از آنتی بیوتیک ها وجود دارد و دلیل آن تا حد زیادی ناشی از کاربرد آن در مداوا و مقابه با بیماری ها است. اگر گله ای بیمار شود، پرورش دهنده طیور در ابتدا باید از یک دامپزشک بخواهد که به مزرعه اش برود. دامپزشک نگاهی می اندازد و سپس چند جوجه را بر می دارد تا تشریح کند و یک آنتی بیوگرام به منظور تشخیص بهترین ماده فعال طرح ریزی نماید. پس از این مرحله پرورش دهنده طیور نسخه ای از آنتی بیوتیک های موجود در داروخانه های محل می گیرد. قسمت تجویز و فروش از یکدیگر جدا می شوند. در صورت بروز مشکلات حاد مداوای یک روز انجام می شود اما این موضوع به ندرت اتفاق می افتد. اغلب پیش از تهیه داروهای تجویز شده مشکلات تقلیل می یابند. زمانی که پرورش دهندگان طیور و مرغداری ها چندین بار این مساله را تجربه می کند به طور طبیعی یاد می گیرند که پیش از تماس با دامپزشک کمی صبر کنند.
پذیرفتن میزان مرگ و میر و کنار آمدن با آن
بنابر تصویب نامه، پرورش دهندگان طیور دانمارک همانند همکاران اروپایی خود در مواجه با بحران مرگ و میر و ماکسیم تراکم گله از یک سو و محدود کردن میزان مرگ و میر با استفاده از دارو و علم پزشکی از وضعیت یکسان برخوردارند. با این حال گرایش به سمت عدم معالج و استفاده از داروهای شیمیایی و پذیرفتن میزان مرگ و میر بالاتر یک گزینه پذیرفته شده است و دولت هیچ مجازاتی برای آن در نظر نگرفته است. معمولا میزان مرگ و میر سه درصد است. در صورت شیوع بیماری کلی در گله، شما باید مرگ میز 5 تا 7 درصدی را بپذیرید. اگر شما بتوانید این موضوع را سندیت ببخشید و تصمیم گرفته باشید از دامپزشک و معالجه پزشکی استفاده نکنید، دولت تسهیلاتی برای شما در نظر خواهد گرفت و بیشینه تراکم گله شما کاهش نخواهد یافت.
این درحالی است که این اقدام با قوانین سخت اروپا همخوانی ندارد. دامپزشک استراپ در ادامه سخنان خود این چنین می گوید: « چنین اقدامی در رابطه با مرگ آسان منجر به افزایش میزان مرگ و میر می شود. اگر شما پرندگان مبتلا مثلا به مشکلات استخوانی را در مراحل اولیه بکشید دولت این میزان افزایش درصد مرگ و میر را به دلیل رفاه دام انسان می پذیرد. بدین ترتیب باقی فرایند مدیریت عملیاتی به ترتیب خود باقی خواهد ماند.»
استفاده از تخصص دانمارکی ها
تجربه دانمارکی ها در زمینه استفاده اندک از آنتی بیوتیک ها، رویکرد آن ها در کاهش جراحات کف پا با اعمال اقدامات مدیریتی و افزایش وضعیت بهداشتی یقینا می تواند منبع الهام و الگوی خوبی برای صنعت گوشت طیور سایر کشورها باشد. مسوولان و پرورش دهندگان طیور در دانمارک هردو بر این باورند که وضعیت جغرافیایی در این زمینه به نفع آنها است. به علاوه آنها می توانند به خاطر ده سال کسب علم و تجربه اندوزی در اجرای تاکتیک ها و سیستم های مختلف به خود ببالند. سیستم کیفی KIK نقطه عطف تمامی این سیستم ها و تاکتیک ها است. پردرسن که خود دامپزشک است و این سیستم کیفی را طراحی کرده می گوید: « بدون سیستم KIK و کارکرد آن در تمامی بخش های صنعت، ما نمی توانستیم در جایگاهی قرار گیریم که امروز روی آن ایستاده ایم.»
مدینه ی فاضله نه!
اگر وضعیت کف پای طیور مناسب باشد، ممکن است دانمارک بتواند در رابطه با فراهم آوردن رفاه دام بهتر به خود ببالد اما در رابطه با مسایلی مانند منبع ذخیره آب یا بالا بودن میزان مرگ و میر ناشی از عدم استفاده از آنتی بیوتیک ها، دانمارک را نمی توان یک مدینه فاضله در نظر گرفت. علی رغم گذشت یک دهه استفاده محتاطانه از آنتی بیوتیک ها، باکتری پایدار ESBL همچنان در سطح کشور وجود دارد. کشف خاستگاه و راه حل دقیق این مشکل برای صنعت طیور دانمارک همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد. در هر صورت با توجه به استفاده حداقلی از آنتی بیوتیک ها در این کشور، کاهش استفاده از آن کمکی به حل این مشکل نخواهد کر.
