مقصر اصلی تولید مرغ با وزن بالاتر از استاندارد کیست؟

تولید محصول بی کیفیت دلایل متعددی داشته و نمی توان آن را مطلقا به یک عامل خاص نسبت داد. تمام حلقه های دخیل از تولید تا مصرف یک محصول می توانند به سهم خود در تولید بی کیفیت و ادامه حیات آن نقش داشته باشند، همچنین میزان رقابت پذیری یک محصول در بازارهای صادراتی جهان براساس کیفیت و قیمت تمام شده آن سنجیده می شود.
 آنچه گفته شد در صنعت مرغداری ایران نیز صدق می کند، تولید مرغ با وزن بالاتر از استاندارد و نتایج منفی حاصل از آن بر کیفیت، سلامت و امکان رقابت پذیری این محصول، از معضلات مهم در این صنعت بوده که ظرفیت بالای تولید مرغ در کشور را از یک فرصت ارزشمند به تهدیدی برای بقای این صنعت تبدیل نموده است.
رفع معضل تولید مرغ با وزن بالاتر از استاندارد در صنعت مرغداری نیازمند نگاه جامع و کارشناسی در یافتن دلایل آن و ارائه راه حل های کاربردی و متناسب با شرایط ایران است.
با بررسی حلقه های دخیل در روند تولید تا مصرف مرغ، می توان سه دلیل عمده تولید مرغ با وزن نامتعارف را اینگونه برشمرد:
1- سلیقه مردم و بازار در مصرف مرغ  درشت
2- استقبال کشتارگاه ها از خرید مرغ با وزن بالا
3- عدم آگاهی مرغداران از مزایای کشتار مرغ در سنین پایین
 سلیقه مردم و بازار در مصرف مرغ  درشت
با شروع جنگ ایران و عراق با توجه به شرایط اقتصادی آن زمان، اصرار بر تولید مرغ  با وزن بالا بود تا با توجه به حجم تولید نیاز جامعه تامین و بازار این محصول تا حدی تنظیم گردد. بعد از جنگ، تولید و مصرف مرغ با وزن نامتعارف بعنوان یک فرهنگ در میان مردم باقی ماند به صورتی که مرغ های کوچک که از وزن کمتری برخودار هستند را "مرغ مریض" دانسته و از مصرف آن خوداری می کنند. این در حالی است که با افزایش سن مرغ میزان کلسترول، آنتی بیوتیک مصرفی، باقی مانده های دارویی و مواد مضر دیگر در گوشت آن افزایش یافته و خطرات زیادی برای سلامت جامعه به همراه خواهد داشت. مرغ‌های سبک علاوه بر دارا بودن طعم و کیفیت مناسب تر نسبت به مرغ درشت ارزش تغذیه‌ای بالاتری داشته و از سلامت بیشتری نیز برخودار هستند.
استقبال کشتارگاه ها از خرید مرغ با وزن بالا
اختصاص قیمت بالاتر به مرغ‌های درشت‌تر در کشتارگاه‌ها سبب ترجیح مرغداران به پرورش مرغ، در دوره پرورش طولانی تر با وزن سنگین تر می شود. علت استقبال کشتارگاه ها از مرغ های سنگین تر این است که با افزایش سن پرنده از نسبت ضایعات کشتارگاهی به وزن لاشه کاسته می شود، به عبارتی دیگر درصد ضایعات کشتارگاهی کاهش یافته و نسبت گوشت به قسمت‌های غیرقابل مصرف بیشتر می شود، در نتیجه کشتارگاه ها ترجیح می‌دهد مرغ‌های با افت کمتر یا همان درشت‌تر را خریداری کنند.
عدم آگاهی مرغداران از مزایای کشتار مرغ در سنین پایین
مرغدارن دلایل مختلفی را برای دوره پرورش طولانی تر و افزایش وزن مرغ تولیدی می آورند. از جمله نوسانات قیمت جوجه و هزینه اولیه بالا؛ اما مهترین آن را اختصاص قیمت بالاتر به مرغ‌های درشت‌تر در کشتارگاه‌ها عنوان می کنند که سبب می شود به جای افزایش تعداد دوره پرورش، مرغ ها را چند روزی بیشتر نگاه داشته تا شاید هزینه کمتر و سودی بیشتری عایدشان شود. {tor_sutitle}گر مرغدارها مرغ های با وزن پایین تولیدکنند کشتارگاه ها هم مجبور به خرید مرغ با وزن پایین از آنها خواهند شد{/tor_sutitle}
با وجود اینکه وزارت جهاد کشاورزی به ویژه معاونت امور دام بارها در خصوص تولید مرغ سایز( مرغ با وزن متعارف) و مزایای بهترین وزن کشتار صحبت کرده اند اما هیچگاه شرایط عملی شدن آن از سوی این متولی تولید مهیا نشده است. محقق شدن این مسئله الزاما نیاز به فرهنگسازی گسترده و آگاهی بخشیدن به مرغداران و مصرف کنندگان داشته و توجه جدی مسئولان و متولیان تولید را می طلبد.
*مردم خرید مرغ درشت را به صرفه تر می دانند
آقای میرزایی سال هاست که در شغل پدری (فروش گوشت و مرغ) مشغول است وی با سابقه 35 ساله در این صنف علت تمایل مشتریان به خرید مرغ درشت را به صرفه بودن آن می داند و می گوید: بیشتر مردم به دنبال مرغ های درشت و با وزن بالا هستند، مرغی که بیش از حد لاغر و کوچک باشد خریداری چندانی ندارد و مردم به خیال اینکه بیمار و یا ضعیف بوده آن را نمی خرند.
وی می افزید: البته کسانی هم هستند که صبح ها و اول بار برای خرید مرغ کوچک و تهیه غذاهای خاص می آیند امام تعدادشان بسیار کم است.
خانم میانسالی که به گفته خود 40 سالی هست که به خانه داری مشغول است در پاسخ به این سوال که چرا مرغ های درشت را انتخاب می کنید؟ می گوید: مرغ درشت تر بیشتر گوشت دارد و خرید آن مقرون به صرفه است مرغ ریز پاسخگوی نیاز ما نیست به ویژه اینکه مهمانی هم داشته باشیم.
از او در خصوص میزان دور ریزها و ضایعات مرغ درشت می پرسم، وی می گوید: مرغ های کم وزن و استخوانی گوشت کمتری داشته و وزن استخوان های آن در مقابل چربی و قسمت های دور ریز مرغ درشت قابل قیاس نیست.
*مقصر اصلی تولید غیر استاندارد، مرغداران هستند
رضا کوشانفر- رئیس هیات مدیره انجمن صنفی کشتارگاهی صنعتی طیور ایران - علت تولید مرغ با وزن بالا را مربوط به کشتارگاه نمی داند و می گوید: کشتارگاه ها همان چیزی را کشتار می کنند که از مرغدارن تحویل می گیرند اگر مرغدارها مرغ های با وزن پایین تولیدکنند کشتارگاه ها هم مجبور به خرید مرغ با وزن پایین از آنها خواهند شد.
وی در پاسخ به این سوال که چرا مرغ های سنگین تر را با قیمت بالاتر می خرید؟ گفت: بیشتر کشتارگاه ها کارمزدی هستند و اینکه مرغ چه وزنی داشته باشد به حال آنها تفاوتی نمی کند.
وی تصریح کرد: مقصر اصلی تولید غیر استاندارد، خود مرغداران هستند که بخاطر به دست آوردن گوشت اضافه تر و یا به بهانه عدم کشش بازار مرغ ها را تا 50 روز و وزن 3 کیلوگرم نگاه داشته و روانه کشتارگاه نمی کنند.{tor_sutitle}مصرف کننده باید آگاه شود که مرغ سایز(مرغ با وزن متعارف) از کیفیت و سلامت بالاتری برخوردار بوده و ضایعات و آلاینده های کمتری دارد{/tor_sutitle}
*تولید مرغداران مطابق با سلیقه بازار و قیمت خرید کشتارگاه ها
مهندس عطاء الله حسن زاده - رئیس هیات مدیره اتحادیه سراسری مرغ گوشتی – معتقد است تولید مرغداران مطابق با سلیقه بازار و قیمت خرید کشتارگاه ها بوده و مرغداران به ناچار دوره پرورش را طولانی تر و مرغ های سنگین تر تولید می کنند.
وی می گوید: برای حل این مشکل دو راه کار را می توان در نظر گرفت یکی اینکه قیمت برابر برای مرغ ها سبک و سنگین در کشتارگاه ها تعیین شود که این امر نیازمند تامین هزینه و اعتبارات خاص می باشد، دیگر اینکه با تعیین میانگین وزن برداشت برای مرغداران قانونی برخورد شود.
حسن زاده افزود: هر یک از راهکارهای مطرح شده نیازمند همکاری همه جانبه متولیان تولید، متولیان بهداشتی و تولیدکنندگان می باشد.
رئیس هیات مدیره اتحادیه سراسری مرغ گوشتی فرهنگسازی در مصرف کنندگان را از گام های موثر در موفقیت این اقدامات دانسته و اظهار داشت: اصلاح بازار عرضه و تقاضا باید همزمان صورت گیرد و مصرف کننده نیز باید آگاه شود که مرغ سایز(مرغ با وزن متعارف) از کیفیت و سلامت بالاتری برخوردار بوده و ضایعات و آلاینده های کمتری دارد که به نفع آنها و محیط زیست است.
به زغم اظهارات بیان شده از سوی کشتارگاه ها ، پرسش از بسیاری از مرغداران در استان های مختلف حاکی از آن است که کشتارگاه ها تمایل بیشتری به خریداری مرغ با وزن بالا دارند و این اظهار نظر مرغداران بر خلاف گفته کوشانفر - رئیس هیات مدیره انجمن صنفی کشتارگاهی صنعتی طیور ایران -  است، گرچه فرهنگ عمومی مصرف هم میل به مرغ با وزن بالاتر دارد که آن نیز نیازمند اصلاح است.
مسلما فرهنگ سازی نقش تعیین کننده در مصرف مرغ با وزن متعارف دارد مسئله ای که علاوه بر کمک به بهبود وضعیت یک صنعت تولیدی در کشور بر سلامت جامعه نیز موثر خواهد بود. این دلایل بار مسئولیت رسانه ها تخصصی و غیر تخصصی درفرهنگسازی و آگاهی بخشیدن در تولید و مصرف مرغ با وزن متعارف را سنگین تر نموده و بی توجهی به آن دیگر جایز نیست.