اعلام سیاست‌ها و اهداف زیربخش دامپروری

حسن رکنی، معاون امور دام وزارت جهاد کشاورزی طی نشستی صمیمی با خبرنگاران به تشریح سیاست‌های کلان و جزئی زیربخش معاونت دام پرداخت که در بخشی از آن ترویج مصرف مرغ با وزن پایین و افزایش مصرف سرانه شیر در سبد غذایی خانوار مورد تأکید بیشتر قرار داشت.
متن مبسوط سیاست‌ها و اهداف خرد و کلان حوزه معاونت تولیدات دامی به شرح ذیل است.
1- فراهم کردن شرایط لازم برای کاهش فشار دام بر مرتع از طریق ایجاد سامانه‌های پرورش دام سبک در خارج از مرتع
2- توسعه پرورش نژادهای دومنظوره با هدف بهبود کیفیت شیر و افزایش ترکیبات شیر و بهبود تولید گوشت قرمز به‌ویژه در واحدهای روستایی و نیمه‌صنعتی
3- توسعه پرورش بز شیری با هدف افزایش تولید شیر و کمک به تولید فرآورده‌های خاص لبنی (پنیر) با هدف صادرات
4- افزایش تولید گوشت قرمز و بهبود کیفیت آن از طریق تولید نژادهای ترکیبی گوسفند (سنتز نژاد)
5- فراهم کردن شرایط لازم برای کاربرد تکنیک‌های جدید اصلاح نژادی (ژنومیک) در داخل کشور با هدف افزایش دقت و سرعت عملیات اصلاح نژادی
6- تثبیت نژادهای آمیخته تولیدی در کشور با هدف جلوگیری از افزایش حساسیت به عوامل محیطی ضمن تضمین بهبود تولید و در نهایت سنتز نژادهای جدید گاو
7- توسعه پرورش گاومیش به واحدهای نیمه‌صنعتی و صنعتی با هدف بهره‌گیری حداکثر از منابع غذایی کم‌ارزش (پسماندهای کشاورزی)
اهداف کلان
- افزایش تولیدات دامی به‌منظور تأمین نیاز جامعه به پروتئین حیوانی در راستای تحقق استقلال نسبی و صادرات مواد غذایی از طریق افزایش بهره‌وری و تأمین سلامت و امنیت غذایی جامعه
- بهره‌برداری مطلوب و متعادل از منابع دامی در جهت حفظ و احیاء و توسعه این منابع به‌منظور حمایت و تضمین استمرار پایدار تولیدات دامی با رعایت حفظ محیط زیست
- بالا بردن توان تولید و کارایی در زیربخش دامپروری و تأمین زمینه مطمئن اشتغال و درآمد از طریق گسترش و توسعه ظرفیت صنایع تبدیلی و تکمیلی محصولات دامی
- منطقی کردن قیمت محصولات تولید و اصلاح نظام بهره‌برداری
- تثبیت اشتغال و تضمین سرمایه‌گذاری
سیاست‌های کلی
- به‌کارگیری مشوق‌ها و حمایت از کلیه تولیدکنندگان محصولات، نهاده‌ها، ماشین‌آلات و وسایل مورد نیاز و صاحبان حرف و تخصص‌ها در امور کشاورزی که تحت ضوابط نظام دامپروری و با رعایت اولویت محصولات اساسی و مناسب منطقه مشغول فعالیت دامپروری هستند.
- ارتقای سطح دانش تولیدکنندگان و انتقال دستاوردهای تحقیقات به عرصه‌های تولید
- کمک به بهبود مدیریت و ارتقای بهره‌وری در چرخه تولید تا مصرف
- کاهش تصدی‌گری‌ها و حمایت از توسعه تشکل‌ها و توانمند کردن آنها در جهت واگذاری تدریجی وظایف مرتبط
- تشویق بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری و جلب سرمایه‌های پراکنده در جهت توسعه دامپروری با ارائه الگوهای مناسب فعالیت در این زمینه و تلاش در ایجاد انگیزه و جلب اعتماد بیشتر مردم برای حضور فعال در بخش دام در راستای تأمین امنیت سرمایه‌گذاری در بخش
اهداف کیفی
- ارتقای مدیریت پرورش و نگهداری دام، افزایش بهره‌وری منابع دامی و بهبود کیفیت تولیدات دامی
- بهبود کیفیت خوراک و خوراک‌دهی و بهسازی و نوسازی اماکن دامی
- تأمین امنیت غذایی، خوداتکایی در تولید محصولات دامی و بهبود شاخص تغذیه در زمینه پروتئین دامی
- شناسایی، ثبت، حفظ و حراست از منابع و مواد ژنی دامی
- تقویت و حمایت از تشکل‌های قانونی تولیدکنندگان با تأکید بر ساماندهی آنها
اهداف کمی
- افزایش راندمان تولید محصولات دامی و کاهش تلفات دام و طیور
- افزایش سهم محصولات دامی در تولید ناخالص ملی
- بهبود صفات تولیدی و تولید مثلی از طریق بهبود ژنتیکی و توسعه جمعیت دام‌های پربازده
- کمک به بهبود زیرساخت‌ها در جهت اقتصادی کردن واحدهای تولیدی
- توسعه پرورش طیور بومی و سایر ماکیان در جهت کمک به تأمین پروتئین و ایجاد اشتغال مکمل
- توسعه پرورش زنبورعسل با هدف کمک به افزایش کمی و کیفیت تولیدات گیاهی، عسل و محصولات جانبی
- توسعه پرورش کرم ابریشم با هدف تأمین پیله و کمک به تداوم اشتغال در روستاها
فرصت‌ها
- امکان توسعه صادرات نهاده‌ها، محصولات و فرآورده‌های دامی
- وجود ضایعات و زائدات کشاورزی و امکان استفاده بهینه از فرآورده‌های جنبی بخش کشاورزی در زیربخش دام و استفاده از تجهیزات مدرن در فرآوری خوراک
- فراهم بودن زمینه ایجاد integration در جهت کاهش هزینه تولید و بهبود کیفیت تولیدات گوشت مرغ و روند رو به ردش تشکیل زنجیره‌های تولید در زیربخش دامپروری و همچنین کاهش ریسک سرمایه‌گذاری
- وجود تقاضا در بازارهای داخلی و گرایش مردم به مصرف پروتئین و وجود بازار مناسب منطقه‌ای و بین‌المللی
- امکان بهره‌گیری از منابع پروتئینی جدید
- امکان صادرات گوشت گرم و دام و طیور زنده به کشورهای عراق و افغانستان با توجه به استقبال این کشورها
نقاط قوت
- وجود مراکز متعدد آموزش کشاورزی و دامپروری، برخورداری از نیروی کار متخصص در زمینه پرورش دام و طیور و دسترسی به اطلاعات علمی مراکز تحقیقاتی در سطح جهان
- امکان ساخت و دسترسی به لوازم، تجهیزات و ماشین‌آلات مورد نیاز
- وجود کارخانه‌های صنایع تبدیلی و تکمیلی با ظرفیت مورد نیاز
- وجود مراکز اصلاح نژادی و ایستگاه‌های فعال در سطح کشور
- تطابق توده‌های بومی دام با شرایط اقلیمی متنوع موجود در کشور، وجود مراتع گسترده با تنوع گیاهی مناسب پرورش انواع گونه‌های دامی و تأمین داخلی علوفه خشبی دامداران تا حد نیاز
- مزیت تولید محصولات و فرآورده‌های حلال و وجود بازارهای مصرف مناسب در کشورهای منطقه
نقاط ضعف
- ضعف در به‌کارگیری نیروهای متخصص در واحدهای تولیدی، تشکل‌های دامپروری (اعم از اتحادیه‌ها، تعاونی‌ها، انجمن‌ها و...)
- ضعف در تعامل بین ارگان‌های دولتی و تشکل‌های غیردولتی زیربخش دامپروری و مراکز آموزشی و تحقیقاتی
- کندی روند توسعه تکنیک‌های نوین داده‌پردازی و تولید مثلی در واحدهای تولیدی
- بهره‌برداری غیراصولی دام از منابع تأمین خوراک دام ازجمله مراتع توسط برخی از پرورش‌دهندگان روستایی و عشایری و وابستگی به خارج از کشور برای تأمین بخش عمده‌ای از نهاده‌ها
- فرسودگی تأسیسات، تجهیزات و ماشین‌آلات در  بیشتر واحدهای تولیدی، توزیع نامناسب جغرافیایی واحدهای تولیدی، تبدیلی و تکمیلی دامپروری و عدم بهره‌برداری از ظرفیت کامل واحدهای تولیدی موجود
- عدم توفیق در رقابت لاین موجود و وابستگی به جوجه‌های نژادهای خارجی و عدم رقابت لازم بین نژادهای خارجی به‌علت وابستگی مرغداران به یک نژاد مشخص
- بهره‌وری پایین در مقیاس جهانی و سن بالای کشتار و هزینه بالا در تولید در اکثر واحدهای پروشی طیور
تهدیدها
- وابستگی تهیه بخشی از نهاده‌های دام و طیور (خوراک، جوجه یک‌روزه، تخم‌مرغ نطفه‌دار، اسپرم و جنین) به خارج از کشور
- تعدد مراکز تصمیم‌گیری در سیاست‌های راهبردی و بروز ناهماهنگی بین ارگان‌های اجرایی و وجود موانع متعدد در روند صادرات
- تردد کنترل‌نشده دام در نقاط مرزی و خطر شیوع بیماری‌های دامی
- روند افزایشی مهاجرت روستاییان به شهرها و تخلیه کانون‌های تولید (روستاها)
- بروز خشکسالی‌های متوالی در برخی از استان‌های کشور
پیشنهاد موضوع‌های اولویت‌بندی‌شده خاص جهت رفع موانع توسعه
- اصلاح ساختار کسب و کار صنعت دام (ایجاد زنجیره‌های تولید)
- اصلاح ساختار مدیریتی در سیستم‌های تولیدی وابسته به مرتع، صنعتی و مزرعه‌ای
- بهبود ساختار اقتصادی دامداران از طریق تکمیل واحدهای نیمه‌فعال و فعال
- توسعه زنجیره‌های تأمین گوشت مرغ
- جایگزینی مواد علوفه‌ای غیرمتداول به‌منظور کاهش سهم واردات نهاده‌های اصلی
- انجام حمایت‌های دولتی جهت ساخت تجهیزات خوراک‌دهی و ساخت خوراک دام به‌منظور پیشگیری از واردات آنها
- کنترل کیفی محصولات تولیدی کارخانه‌های خوراک دام و نظارت بر واردات کلیه افزودنی‌های خوراک دام
پیشنهاد موضوع‌های اولویت‌بندی‌شده خاص جهت ایجاد فرصت توسعه
- انتخاب و ارزیابی ژنومیکی دام
- تولید و توسعه ترکیب‌های نژادی گاو و گاومیش کشور
- تولید و توسعه ترکیب‌های نژادی گوسفند و بز
- ایجاد سامانه جامع دام کشور
- توسعه پرورش طیور بومی و سایر ماکیان