ویتامین A
ویتامین A معروف به رتینول از نظر شیمیایی یک الکل منوهیدریک غیراشباع می باشد. محل اصلی جذب ویتامین A در مخاط ابتدای روده باریک می باشد. شکل فعال فیزیولوژیکی ویتامین A به وسیله پروتئین ناقل ویژه ای که اصطلاحا" ((پروتئین متصل شونده با رتینول)) نام دارد از کبد جابجا می گردد. بیش از 95 درصد ویتامین A در کبد و مقدار کمی از آن در بافت های چربی ، ریه و کلیه ها ذخیره می شوند. همچنین رتینول در کبد کنژوگه شده و از طریق صفرا دفع می شود. از جمله فعالیت های متابولیسمی که ویتامین A در آن نقش دارد می توان به بینایی ، تولید مثل ، حفظ غشاهای مخاطی ، نقش کوآنزیمی و هورمونی ، سنترموکوپلی ساکاریدها ، رشد استخوان ، سنتر کورتیکوستروئیدها ، تنظیم فشار مایع مغزی نخاعی ، فیزیولوژی غده تیروئید و نقش در متابولیسم مواد اشاره نمود.
نقش ویتامین A در سیستم ایمنی
- نقش مثبت ویتامین A در تولید پادتن در جوجه ها (Herlyn , et al. , 1975) .
- وابسته بودن پاسخ پادتن در جوجه ها به مقدار ویتامین A ، به طوری که وجود ویتامین A با دز بالا در جوجه ها سبب افزایش 2 تا 5 برابر سطح پادتن در سرم در مقایسه با گروه هایی که فاقد ویتامین A بودند ، شده بود ( Lcutskay , et al , 1977)
ویتامین A معروف به رتینول از نظر شیمیایی یک الکل منوهیدریک غیراشباع می باشد. محل اصلی جذب ویتامین A در مخاط ابتدای روده باریک می باشد. شکل فعال فیزیولوژیکی ویتامین A به وسیله پروتئین ناقل ویژه ای که اصطلاحا" ((پروتئین متصل شونده با رتینول)) نام دارد از کبد جابجا می گردد. بیش از 95 درصد ویتامین A در کبد و مقدار کمی از آن در بافت های چربی ، ریه و کلیه ها ذخیره می شوند. همچنین رتینول در کبد کنژوگه شده و از طریق صفرا دفع می شود. از جمله فعالیت های متابولیسمی که ویتامین A در آن نقش دارد می توان به بینایی ، تولید مثل ، حفظ غشاهای مخاطی ، نقش کوآنزیمی و هورمونی ، سنترموکوپلی ساکاریدها ، رشد استخوان ، سنتر کورتیکوستروئیدها ، تنظیم فشار مایع مغزی نخاعی ، فیزیولوژی غده تیروئید و نقش در متابولیسم مواد اشاره نمود.
نقش ویتامین A در سیستم ایمنی
- نقش مثبت ویتامین A در تولید پادتن در جوجه ها (Herlyn , et al. , 1975) .
- وابسته بودن پاسخ پادتن در جوجه ها به مقدار ویتامین A ، به طوری که وجود ویتامین A با دز بالا در جوجه ها سبب افزایش 2 تا 5 برابر سطح پادتن در سرم در مقایسه با گروه هایی که فاقد ویتامین A بودند ، شده بود ( Lcutskay , et al , 1977)
- سطح بالای ویتامین A در جیره به میزان 60000 IU/kg سبب افزایش سطح پادتن در سرم و فعالیت بیگانه خواری سلول های ایمنی در جوجه شده بود. این اثرات تابع حضور ویتامین E در جیره است (Tengerdy,1977).
- مؤثر بودن ویتامین A در نگهداری و رشد اندام های لمفی (تیموس و بورس) ؛ بطوریکه در جیره های حاوی سطوح پایین ویتامین A ، رشد این اندام ها دچار آسیب و اختلال گشته بود (Davis , 1983).
- تأثیر مثبت ویتامین A به میزان 350 mg/kg در تکثیر لمفوسیت هایT (Sklan, 1989).
- ویتامین A در تنظیم پاسخ ایمنی نقش دارد. همچنین محققین دریافتند که زیادی یا کمبود ویتامین A سبب صدمه زدن به سیستم ایمنی می گردد (Friendman , 1989).
- تأثیر کمبود ویتامین A در کاهش فعالیت لمفوسیت های T سیتوتوکسیک ( این سلول ها نقش مهمی دربهبود بیماری های ویروسی ایفا می نمایند (Siytsma , 1990).
- کاهش مقاومت در مقابل عفونت کلی باسیلوز در اثر کمبود (0 mg/kg) یا بالا بودن (1000 mg/kg) ویتامین A بعلت تأخیر در پاسخ ایمنی (Friedman , 1991).
- ایجاد بالاترین پاسخ ایمنی در بوقلمون بوسیله ویتامین A در مقادیر توصیه شده بوسیله NRC یا بالاتر از آن (Sklan , 1995).
- نقش مثبت ویتامین A در افزایش پاسخ ایمنی در گله های تخمگذاری که در معرض استرس حرارتی قرار دارند (Lin, 2002).
- اثرات کمبود ویتامین A در کاهش ایمنی موضعی روده در برابر عفونت کوکسیدیوز مؤثراست (Dalloul ,2002).
ویتامین C
از نظر فرمول شیمیایی این ویتامین از ساده ترین انواع ویتامین ها است و شباهت ساختمانی نسبی با اسید اسکوربیک دارد. ویتامین C به راحتی از دستگاه گوارش جذب می شود و بطور گسترده در تمام بدن پخش می گردد. راه دفع آن بطور عمده از طریق ادرار بوده ولی بسته به نوع موجود زنده ، راه دفع متفاوت است. در طیور به علت سنتز آن در بدن ، درحالت عادی افزودن این ویتامین به خوراک ضروری نیست.
فعالیت فیزیولوژیک ویتامین C
این ویتامین در فعالیت دستگاه های ایمنی ، تولید مثل ، قلبی ، بافت همبند ، سیستم عصبی ، تنفس ، چشم و در شرایط استرس زا دارای نقش حساس می باشد.
نقش ویتامین C در سیستم ایمنی
-عملکرد مؤثر و مناسب گلبول سفید خون ، فاگوستیوز و کشتن اجرام بیماریزا ( Bendish , 1992)
-داشتن خاصیت ضد ویروسی مستقیم (Jari Walla et al , 1996 )
-داشتن خاصیت باکتری کشی مستقیم ( Bendish , 1992)
-تقویت تولید پادتن ( Jari Walla , et al , 1996)
-تقویت تولید اینترفرون در سلول های آلوده به ویروس نیوکاسل ( Bendish , 1992).
-تقویت تولید کمپلمان ها و تنظیم عملکرد آنزیم لیپواکسیژناز که نتیجه آن تولید لوکوترین ها می باشد (Moser , et al , 1991)
-افزایش اتصال سلول های نوتروفیل به سلول های اندوتلیال (Bendish , 1992)
-تقویت کموتاکسی . (Bendish, 1992).
-نقش مثبت ویتامین C در افزایش تکثیر لمفوسیت ها در استرس گرمایی (Puthpongsiripon ,2001).
-نقش مثبت ویتامین C در خاصیت باکتری کشی هتروفیل ها (Andreasen , 1999) .
-میزان اثرگذاری ویتامین C بر روی وضعیت ایمنی به مدیریت مرغداری ، طول مدت اضافه نمودن آن به جیره، سن جوجه و تعادل ویتامین C با منشاء داخلی و خارجی بستگی دارد (Van Nickerk , 1989) .
-استفاده از ویتامین C به عنوان تقویت کننده سیستم ایمنی در بیماری ها و عوامل تضعیف کننده ایمنی (Pardue , 1984) .
-کاهش دوره بیماری استافیلوکوکوزیس در طیور ( Levy , et al , 1996) .
- ویتامین C باعث افزایش خاصیت آنتی اکسیدانی ویتامین E می گردد (Jacob , 1995) .
-بهبود تقویت تولید پادتن علیه بروسلاآبورتوس و واکسن زنده و کشته نیوکاسل به وسیله ویتامین های C و E ( Pardue et al , 1984) .
ویتامین E
ساختمان آلفا – توکوفرول یک ترکیب هتروسیکلیک می باشد که از یک هسته کرومان و یک زنجیره جانبی متصل به آن تشکیل شده است و هر واحد بین المللی آن برابر با یک میلی گرم دی ال – آلفا توکوفرول استات است. جذب ویتامین E از طریق تشکیل میسل در مجرای روده صورت می گیرد. پایداری ویتامین E بسیار پایین است. برای افزایش ثبات ویتامین E ، دی ال – آلفاتوکوفرول استات در جیره های غذایی طیور تجاری اضافه می گردد.
وظایف ویتامین E در بدن
از جمله وظایف این ویتامین در بدن می توان به نقش آن در کمک به بقا و رشد جنین ، ممانعت از اکسیداسیون مواد حساس به اکسیژن ، جلوگیری از اکسیداسیون چربی های درون سلولی و غشاء سلولی ، تنظیم عملکرد عضلات و حفظ تعادل گلیکوژن و متابولیسم کربوهیدرات ها و کراتین در بدن ، مقابله با مسمومیت فلزات سنگین و ... اشاره نمود.
نقش ویتامین E در سیستم ایمنی
-اسیدهای چرب می توانند به عنوان ملکول تعدیل کننده سیستم ایمنی در ارتباطات بین سلول ها ، سیال بودن غشاء و شکل گیری ملکول پیامبر ثانویه دخالت نمایند و ویتامین E می تواند از این طریق تنظیم کننده سیستم ایمنی باشد.
-بهبود رشد اندام های لمفاوی مانند بورس و تنظیم لمفوسیت های موجود در بورس و تیموس و افزایش سلول های T 4 CD نسبت به 8 CD ( Marsh , et al , 1982) .
-افزایش تولید اینترفرون مقاوم به اسید در اثر ایجاد عفونت ویروسی و باکتریایی در اثر تجویز ویتامین E به مقادیر بالا (Franchini et al , 1990) .
-ایجاد ایمنی محافظت کننده در اثر ویتامین E در عفونت های اشریشیاکلی (Tengerdy , 1975) ، نیوکاسل (Franchini , 1995) ، گامبورو (Mcllory , 1996) ، کوکسیدیوز (Colnago , 1982) و برونشیت عفونی (Darbishire , 1987) .
-تجویز و تزریق 10 واحد بین المللی ویتامین E در روز هجدهم دوره جنینی سبب افزایش ایمنی سلولی در جوجه های گوشتی گردید (Gore , et al , 1997) .
-اثر ویتامین E بر روی متابولیسم اسید آراشیدونیک و هدایت آن به سمت سنتز پروستاگلاندین و لوکوترین ها (Blumberg , 1994 ) .
-نقش ویتامین E در میزان بقای سلول ها در محیط تیموس (Forrest et al , 1994) .
-اثر مثبت ویتامین E بر روی تمایز لمفوسیت T در طحال (Erf et al ,1998) .
-ویتامین E با تقویت سیستم ایمنی ، اثرات سوء سموم قارچی را بر روی سیستم ایمنی کاهش می دهد (Prakash et al , 2000) .
-افزایش فعالیت بیگانه خواری سلول های دفاعی در اثر تجویز ویتامین E ( Gonzalez , et al , 1995)
-اثبات نقش ویتامین E در افزایش فعالیت بیگانه خواری ماکروفاژ در مراحل اولیه رشد جوجه های گوشتی (Konjufca et al , 2004) .
-استفاده از ویتامین E به عنوان ادجوان واکسن های کشته (Barman, 2005) .
-اثبات توانایی ویتامین E به عنوان تحریک کننده تولید ایمونوگلوبولین A در مخاط روده و افزایش ایمنی روده ای (Muir et al , 2002) .
-بهترین نتایج افزایش ایمنی ناشی از ویتامین E در مقادیر 25 تا 50 واحد در کیلوگرم مشاهده شد و سطوح بالاتر اثرات کمتری بر روی افزایش ایمنی دارا بودند (Leshchinsky , et al , 2001) .
-ژنتیک نقش مهمی در پاسخ جوجه ها به افزایش ویتامین E در افزایش ایمنی دارا می باشد (Yang .2000)
لازم به ذکر است:
در برخی از تحقیقات عدم تأثیر مثبت ویتامین E بر روی سیستم ایمنی گزارش شده است که باید مورد توجه قرار گیرد. ممکن است عوامل مختلفی از جمله ژنتیک ، استرس و میزان ویتامین E در جیره پایه در متفاوت بودن گزارشها مؤثر باشند. همچنین میزان ویتامین E مورد نیاز در NRC فقط برای جلوگیری از بروز نشانه های کمبود ویتامین به علت اثرات تخریبی اکسیداسیون و کاهش باروری است و هرگز احتیاجات لازم برای تحریک و تقویت سیستم ایمنی را تأمین نخواهد ساخت ( Leshchinsky , et al , 1999) .
- مؤثر بودن ویتامین A در نگهداری و رشد اندام های لمفی (تیموس و بورس) ؛ بطوریکه در جیره های حاوی سطوح پایین ویتامین A ، رشد این اندام ها دچار آسیب و اختلال گشته بود (Davis , 1983).
- تأثیر مثبت ویتامین A به میزان 350 mg/kg در تکثیر لمفوسیت هایT (Sklan, 1989).
- ویتامین A در تنظیم پاسخ ایمنی نقش دارد. همچنین محققین دریافتند که زیادی یا کمبود ویتامین A سبب صدمه زدن به سیستم ایمنی می گردد (Friendman , 1989).
- تأثیر کمبود ویتامین A در کاهش فعالیت لمفوسیت های T سیتوتوکسیک ( این سلول ها نقش مهمی دربهبود بیماری های ویروسی ایفا می نمایند (Siytsma , 1990).
- کاهش مقاومت در مقابل عفونت کلی باسیلوز در اثر کمبود (0 mg/kg) یا بالا بودن (1000 mg/kg) ویتامین A بعلت تأخیر در پاسخ ایمنی (Friedman , 1991).
- ایجاد بالاترین پاسخ ایمنی در بوقلمون بوسیله ویتامین A در مقادیر توصیه شده بوسیله NRC یا بالاتر از آن (Sklan , 1995).
- نقش مثبت ویتامین A در افزایش پاسخ ایمنی در گله های تخمگذاری که در معرض استرس حرارتی قرار دارند (Lin, 2002).
- اثرات کمبود ویتامین A در کاهش ایمنی موضعی روده در برابر عفونت کوکسیدیوز مؤثراست (Dalloul ,2002).
ویتامین C
از نظر فرمول شیمیایی این ویتامین از ساده ترین انواع ویتامین ها است و شباهت ساختمانی نسبی با اسید اسکوربیک دارد. ویتامین C به راحتی از دستگاه گوارش جذب می شود و بطور گسترده در تمام بدن پخش می گردد. راه دفع آن بطور عمده از طریق ادرار بوده ولی بسته به نوع موجود زنده ، راه دفع متفاوت است. در طیور به علت سنتز آن در بدن ، درحالت عادی افزودن این ویتامین به خوراک ضروری نیست.
فعالیت فیزیولوژیک ویتامین C
این ویتامین در فعالیت دستگاه های ایمنی ، تولید مثل ، قلبی ، بافت همبند ، سیستم عصبی ، تنفس ، چشم و در شرایط استرس زا دارای نقش حساس می باشد.
نقش ویتامین C در سیستم ایمنی
-عملکرد مؤثر و مناسب گلبول سفید خون ، فاگوستیوز و کشتن اجرام بیماریزا ( Bendish , 1992)
-داشتن خاصیت ضد ویروسی مستقیم (Jari Walla et al , 1996 )
-داشتن خاصیت باکتری کشی مستقیم ( Bendish , 1992)
-تقویت تولید پادتن ( Jari Walla , et al , 1996)
-تقویت تولید اینترفرون در سلول های آلوده به ویروس نیوکاسل ( Bendish , 1992).
-تقویت تولید کمپلمان ها و تنظیم عملکرد آنزیم لیپواکسیژناز که نتیجه آن تولید لوکوترین ها می باشد (Moser , et al , 1991)
-افزایش اتصال سلول های نوتروفیل به سلول های اندوتلیال (Bendish , 1992)
-تقویت کموتاکسی . (Bendish, 1992).
-نقش مثبت ویتامین C در افزایش تکثیر لمفوسیت ها در استرس گرمایی (Puthpongsiripon ,2001).
-نقش مثبت ویتامین C در خاصیت باکتری کشی هتروفیل ها (Andreasen , 1999) .
-میزان اثرگذاری ویتامین C بر روی وضعیت ایمنی به مدیریت مرغداری ، طول مدت اضافه نمودن آن به جیره، سن جوجه و تعادل ویتامین C با منشاء داخلی و خارجی بستگی دارد (Van Nickerk , 1989) .
-استفاده از ویتامین C به عنوان تقویت کننده سیستم ایمنی در بیماری ها و عوامل تضعیف کننده ایمنی (Pardue , 1984) .
-کاهش دوره بیماری استافیلوکوکوزیس در طیور ( Levy , et al , 1996) .
- ویتامین C باعث افزایش خاصیت آنتی اکسیدانی ویتامین E می گردد (Jacob , 1995) .
-بهبود تقویت تولید پادتن علیه بروسلاآبورتوس و واکسن زنده و کشته نیوکاسل به وسیله ویتامین های C و E ( Pardue et al , 1984) .
ویتامین E
ساختمان آلفا – توکوفرول یک ترکیب هتروسیکلیک می باشد که از یک هسته کرومان و یک زنجیره جانبی متصل به آن تشکیل شده است و هر واحد بین المللی آن برابر با یک میلی گرم دی ال – آلفا توکوفرول استات است. جذب ویتامین E از طریق تشکیل میسل در مجرای روده صورت می گیرد. پایداری ویتامین E بسیار پایین است. برای افزایش ثبات ویتامین E ، دی ال – آلفاتوکوفرول استات در جیره های غذایی طیور تجاری اضافه می گردد.
وظایف ویتامین E در بدن
از جمله وظایف این ویتامین در بدن می توان به نقش آن در کمک به بقا و رشد جنین ، ممانعت از اکسیداسیون مواد حساس به اکسیژن ، جلوگیری از اکسیداسیون چربی های درون سلولی و غشاء سلولی ، تنظیم عملکرد عضلات و حفظ تعادل گلیکوژن و متابولیسم کربوهیدرات ها و کراتین در بدن ، مقابله با مسمومیت فلزات سنگین و ... اشاره نمود.
نقش ویتامین E در سیستم ایمنی
-اسیدهای چرب می توانند به عنوان ملکول تعدیل کننده سیستم ایمنی در ارتباطات بین سلول ها ، سیال بودن غشاء و شکل گیری ملکول پیامبر ثانویه دخالت نمایند و ویتامین E می تواند از این طریق تنظیم کننده سیستم ایمنی باشد.
-بهبود رشد اندام های لمفاوی مانند بورس و تنظیم لمفوسیت های موجود در بورس و تیموس و افزایش سلول های T 4 CD نسبت به 8 CD ( Marsh , et al , 1982) .
-افزایش تولید اینترفرون مقاوم به اسید در اثر ایجاد عفونت ویروسی و باکتریایی در اثر تجویز ویتامین E به مقادیر بالا (Franchini et al , 1990) .
-ایجاد ایمنی محافظت کننده در اثر ویتامین E در عفونت های اشریشیاکلی (Tengerdy , 1975) ، نیوکاسل (Franchini , 1995) ، گامبورو (Mcllory , 1996) ، کوکسیدیوز (Colnago , 1982) و برونشیت عفونی (Darbishire , 1987) .
-تجویز و تزریق 10 واحد بین المللی ویتامین E در روز هجدهم دوره جنینی سبب افزایش ایمنی سلولی در جوجه های گوشتی گردید (Gore , et al , 1997) .
-اثر ویتامین E بر روی متابولیسم اسید آراشیدونیک و هدایت آن به سمت سنتز پروستاگلاندین و لوکوترین ها (Blumberg , 1994 ) .
-نقش ویتامین E در میزان بقای سلول ها در محیط تیموس (Forrest et al , 1994) .
-اثر مثبت ویتامین E بر روی تمایز لمفوسیت T در طحال (Erf et al ,1998) .
-ویتامین E با تقویت سیستم ایمنی ، اثرات سوء سموم قارچی را بر روی سیستم ایمنی کاهش می دهد (Prakash et al , 2000) .
-افزایش فعالیت بیگانه خواری سلول های دفاعی در اثر تجویز ویتامین E ( Gonzalez , et al , 1995)
-اثبات نقش ویتامین E در افزایش فعالیت بیگانه خواری ماکروفاژ در مراحل اولیه رشد جوجه های گوشتی (Konjufca et al , 2004) .
-استفاده از ویتامین E به عنوان ادجوان واکسن های کشته (Barman, 2005) .
-اثبات توانایی ویتامین E به عنوان تحریک کننده تولید ایمونوگلوبولین A در مخاط روده و افزایش ایمنی روده ای (Muir et al , 2002) .
-بهترین نتایج افزایش ایمنی ناشی از ویتامین E در مقادیر 25 تا 50 واحد در کیلوگرم مشاهده شد و سطوح بالاتر اثرات کمتری بر روی افزایش ایمنی دارا بودند (Leshchinsky , et al , 2001) .
-ژنتیک نقش مهمی در پاسخ جوجه ها به افزایش ویتامین E در افزایش ایمنی دارا می باشد (Yang .2000)
لازم به ذکر است:
در برخی از تحقیقات عدم تأثیر مثبت ویتامین E بر روی سیستم ایمنی گزارش شده است که باید مورد توجه قرار گیرد. ممکن است عوامل مختلفی از جمله ژنتیک ، استرس و میزان ویتامین E در جیره پایه در متفاوت بودن گزارشها مؤثر باشند. همچنین میزان ویتامین E مورد نیاز در NRC فقط برای جلوگیری از بروز نشانه های کمبود ویتامین به علت اثرات تخریبی اکسیداسیون و کاهش باروری است و هرگز احتیاجات لازم برای تحریک و تقویت سیستم ایمنی را تأمین نخواهد ساخت ( Leshchinsky , et al , 1999) .
