پیش گفتار:
بنتونیت ها گروهی از ترکیبات فیلوسیلیکاتی طبیعی هستند که ساختار کریستالی لایه ای داشته و عمدتاً از مونت موریلونیت (کانی های گروه اسمکتیت) تشکیل شده اند. ترکیب ساختمانی و ویژگی های فیزیکی و شیمیایی بنتونیت ها تعیین کننده اصلی کیفیت و کاربردهای مختلف آنها بوده و بر این اساس نیز ارزیابی می گردند. از آنجا که بنتونیت های استخراج شده از معادن مختلف به لحاظ ترکیب و کیفیت، متفاوت بوده و استفاده از بنتونیت در تغذیه دام و طیور، رو به گسترش می باشد، انجام آزمایشات بیشتر برروی انواع خاصی از بنتونیت ضروری به نظر می رسد. در این راستا شرکت زرین خاک قاین که از شرکت های پیشرو در تولید بنتونیت فرآوری شده در ایران می باشد، با همکاری مراکز علمی و دانشگاهی معتبر اقدام به تحقیقات بر روی تولید بنتونیت فرآوری شده نموده و موفق به تولید محصولی با نام تجاری "زرین بایندر" گردیده است. در این مقاله و مقالات دیگر، بخشی از نتایج بدست آمده از کاربرد این محصول ارائه خواهد گردید.
مقدمه:
بنتونیت در صنعت طیور به طور وسیعی به عنوان توکسین بایندر، پلت بایندر، جاذب رطوبت و آمونیاک استفاده می شود. با افزودن بنتونیت به جیره می توان اثر آن را در بهبود اضافه وزن و کاهش سرعت عبور غذا در دستگاه گوارش مشاهده کرد. در آزمایشی مشخص شد که افزودن بنتونیت به بستر جوجههای گوشتی موجب کاهش رطوبت و غلظت آمونیاک و میزان باکتریهای موجود در بستر گردیده و کیفیت فیزیکی بستر را نیز بهبود می دهد. هدف از انجام این آزمایش بررسی اثرات استفاده از دو نوع بنتونیت فرآوری شده بر عملکرد و پارامترهای بیوشیمیایی خون جوجههای گوشتی بود.
کلمات کلیدی: جوجه گوشتی، بنتونیت فرآوری شده "زرین بایندر"، عملکرد، پارامترهای خونی
مواد و روشها:
در این آزمایشاز260 قطعه جوجه گوشتی نر یک روزه سویه راس 308 در قالب طرح کاملا تصادفی با 5 تیمار، 4 تکرار و 13 قطعه جوجه در هر تکرار استفاده شد. جیره های آزمایشی عبارت بودند از: (1) جیره بر پایه ذرت و کنجاله سویا (گروه شاهد)؛ (2) جیره حاوی 1 درصدبنتونیت فراوری شدهA؛ (3) جیره حاوی 5/1درصد بنتونیت فراوری شدهA؛ (4) جیره حاوی 1 درصد بنتونیت فراوری شدهB؛ (5) جیره حاوی 5/1 درصد بنتونیت فراوری شدهB . جیره ها بر اساس دفترچه راهنمای سویه راس 308 با محتوای انرژی، پروتئین و مواد مغذی یکسان برای دورههای 10-0، 24-11 و 42-25 روزگی تنظیم شدند. دو نوع بنتونیت فرآوری شده مورد استفاده در این آزمایش، از شرکت زرین خاک قاین تهیه گردید که ترکیب شیمیایی آن ها در جدول ذیل ارائه شده است.
جدول 1- ترکیب شیمیایی دو نوع بنتونیت فرآوری شده مورد استفاده در آزمایش
| نام ترکیب | SiO2 % | Al2O3 % | Na2O % | MgO % | K2O % | CaO % | Fe2O3 % | LOI % |
| بنتونیت فراوری شده A (سدیمی) | ۵۵/٦٠ | ١/١٣ | 2/3 | 7/3 | 2/0 | 9/1 | 1/2 | 1/14 |
| بنتونیت فراوری شده B (کلسیمی) | 50/56 | 02/13 | 30/2 | 34/2 | 98/0 | 04/8 | 58/2 | 64/13 |
جوجه ها در طول دوره پرورش 24 ساعت کامل نور دریافت نمودند و آب و غذا در تمام مدت به طور آزاد در دسترس آن ها قرار گرفت. وزنکشی در پایان هر دوره انجام شد و مقدار خوراک مصرفی و ضریب تبدیل با محاسبه وزن تلفات تعیین شد. در پایان 42 روزگی و پس از 8 ساعت گرسنگی از هر تکرار دو قطعه جوجه با میانگین وزنی مشابه انتخاب و مقدار 5 سی سی از ورید بال خونگیری و به آزمایشگاه ارسال شد. پارامترهای خونی مورد نظر شامل پروتئین کل، آلبومین، گلوکز، کراتینین، تری گلیسیرید، کلسیم، فسفر، منیزیم، سدیم و پتاسیم بودند. همچنین تجزیه لاشه به منظور توزین جگر، چربی حفره بطنی، ماهیچه ران و سینه جهت تعیین درصد نسبی از کل لاشه انجام شد. داده ها با نرم افزار SAS آنالیز و مقایسه میانگینها با آزمون چند دامنهای دانکن انجام گرفت.
نتایج:
نتایج این مطالعه نشان داد که افزودن بنتونیت فراوری شده A و B در دوره پایانی و در کل دوره پرورش بر مقدار مصرف خوراک، افزایش وزن و ضریب تبدیلغذایی اثر معنی دار داشت (P<0.05) اما در دوره آغازین و رشد، تفاوتی معنی داری بین تیمارهای آزمایشی مشاهده نشد. افزودن 5/1 درصد بنتونیت فراوری شده A و B نسبت به تیمار شاهد تاثیر معنی داری بر میزان مصرف خوراک و ضریب تبدیل غذایی نداشت، با این وجود افزودن 1درصد بنتونیت فراوری شده A و Bبه جیره در مقایسه با تیمار شاهد، موجب کاهش معنی دار مصرف خوراک و بهبود ضریب تبدیل غذایی گردید (P<0.05). بررسی پارامترهای بیوشیمیایی خون و صفات کیفی لاشه نشان داد که اختلاف معنیداری بین تیمارها وجود نداشت و افزودن بنتونیت فراوری شده AوB در سطوح 1 و 5/1 درصد بر این پارامترها تاثیری نداشتند (P>0.05).
نتیجه گیری کلی:
- استفاده از هر دو نوع بنتونیت فراوری شده A و Bبه مقدار ١ درصد در جیره، باعث بهبود عملکرد جوجه های گوشتی گردید اما اثر معنی داری بر فراسنجه های خونی و صفات کیفی لاشه نداشت.
- افزودن بنتونیت فراوری شده بر جذب، متابولیسم و غلضت عناصر در خون هیچ گونه اثر منفی نداشت که تایید کننده کیفیت قابل قبول بنتونیت فرآوری شده "زرین بایندر" می باشد.
- افزودن بنتونیت فراوری شده به جیره جوجه های گوشتی علاوه بر بهبود ضریب تبدیل خوراک، موجب کاهش قیمت جیره به میزان 5/2 درصد شد.
- خوراک مصرفی در این آزمایش تقریبا فاقد هرگونه آلودگی با سموم قارچی (آفلاتوکسین، زیرالنون و ..) بوده و در شرایط مزارع تجاری موجود که آلودگی خوراک با سموم قارچی عمدتا بالا است، استفاده از سطوح بالاتر بنتونیت فراوری شده ( 5/1 درصد) توصیه می گردد.
- نتایج کامل تر این مطالعه و دیگر مطالعات انجام شده روی "زرین بایندر" بزودی در اختیار پژو هشگران وتولیدکنندگان گرامی قرار خواهد گرفت. با شد که قدمی هرچند کوچک در راه اعتلال صنعت کشور برداریم.
